Samo pogledajte Googleovo predviđanje kada upišete Marseille da saznate šta ljudi traže: “Marsella La Casa de Papel”, po imenu jednog od likova iz poznate serije, i “Marsella opasna”, ne baš zbog pljački španske fikcije, već zbog ta slava zlih buva koja vuče grad koji nas se tiče ovamo. Zaslužena slava, bilo bi apsurdno ne predati se dokazima jer hajde da vidimo, ko god ode, za nekoliko nanosekundi shvati da ovo nije La La Land. Ali u njegovu odbranu reći ćemo to ima ih mnogo rizične destinacije i da je fundamentalno – uvijek – da kao putnici znamo kuda idemo i kako. Ništa vam se ne mora desiti, kao u bilo kom drugom velikom evropskom gradu, ako se krećete kroz sigurna naselja i ne iskušavate sudbinu. I još nešto: Marseille je cool. Mnogo.
Miramar, Stara luka.
VIEUX PORT: JEZGRI, POČETAK
Vieux Port (“stara luka”) toliko je stara da njen nastanak datira još iz 15. stoljeća, kada je njen ulaz blokiran od strane ogroman lanac koji je štitio grad. Ali nemojte tražiti lanac, jer se nalazi u katedrali u Valenciji kao podsjetnik na stručnost kralja Alfonsa V od Aragona, autora Pljačke Marseillea 1423. godine, koja je nanijela ogromnu štetu. Jer da, istorija drugog po veličini grada u Francuskoj puna je uspona i padova, istih onih koji su iskovali njegov moćni karakter. Godine 1720. Velika kuga je izazvala više od sto hiljada smrtnih slučajeva. Ubrzo nakon toga, 1792. godine, njegovi stanovnici su prihvatili revoluciju s takvim žarom da su se uputili u Pariz uz ritam pjevanja –marseleza, odnosno – koja je danas državna himna. Svoju slavu stekla je u 19. veku zahvaljujući ekspanziji trgovine i dolasku bezbrojnih fabrika, ali je Drugi svetski rat dinamizirao ne samo godine prosperiteta, već i veliki deo starog grada zarad velikog projekta čišćenja. ipak, Marseille uvijek ustaje, čak i pre neki dan kada je Macron najavio injekciju od 1,5 milijardi eura za sanaciju zgrada, modernizaciju javnog prijevoza i ažuriranje škola. Sve se to događa dok se u Vieux Portu događa sve: ribarska pijaca koja pjeva svježinu dana, dolazak i odlazak brodova koji nude obilaske Les Calanques - prirodnog parka koji krajoliku daje kolosalnu ljepotu između otočića, uvala i litice-, prepune terase na kojima miris bujabe supe i meštani traže sunčevu zraku... Vieux Port je, ukratko, polazište za najatraktivnije delove grada.
Le Panier.
LE PANIER: BOHEMA I SAPUN.
Ljudi iz Marseja vole Le Panier, ali vam takođe kažu da Le Panier više nije ono što je bio: živahno susjedstvo umjetnika i boema sada se predalo čarima gentrifikacije i turizma, pa se sve više i više butika širi suveniri –i sapuni, marsejski sapun posvuda – na štetu almoneda, brocantesa i baretosa. Ništa što se ne dešava ni u jednoj drugoj evropskoj destinaciji. Nema sumnje u njegov šarm, pomiren đavolski cik-cak uličica, stepeništa i zgrada nagomilanih u onome što se pretpostavlja da je najstariji kvart u gradu. Ne svratite u Chez Etienne, koji također nosi titulu najstarije picerije u Marseilleu, ili uzmite sladoled u Vanille Noire. Takođe obratite pažnju na tajnu koju je procurila Marseljeza (hvala, Kamila), japanski restoran Tako San. Kupite sapun, naravno, i ponovo se spustite u Vieux Port.
NOAILLES: HARDVER JE ŠIK.
Od Noaillesa ćete voljeti da u tren oka krenete od butika Isabel Marant do prave afričke zanatske radnje. Iz užurbanosti kapucinske pijace, uzbudljivog dolaska i odlaska etničkih grupa i kultura između kutija voća i tegli sa začinima, na čelu multi-brend prostori kao npr allanjoseph, sa Comme des Garçons, Officine Generale i Maison Margiela među svojim firmama. Maison Emperor, najstarija prodavnica gvožđa u Francuskoj, danas specijalizirana i za proizvode za kuhinju i dom, pored beskrajnog broja "junks" koji će vas natjerati da se zaljubite, još je jedan od razloga koji vas pozivaju da produžite šetnju ovim kvartom, nekad tako elegantnim, a nekad pa (dobro) zelje. Odavde je lako doći do zgrade Opere i, opet, do nizova terasa – poput onih na Course Honoré d'Estienne d'Orves, gdje se nalazi dragocjeni prostor firme. Agnes B., sa povremenim izložbama – u kojima se arome klasičnih francuskih recepata miješaju sa kuhinjama koje bi na nekom drugom mjestu zvučale egzotično, ali ne ovdje, ovdje daju smisao budućnosti Marseja. Probajte tunisku kuhinju Chez Yassine i naruči kafu Duboko, najbolja pržionica u Marseilleu i epicentar lokalne modernosti, prije nego što slijedi trgovačka ruta između rue Grignan i rue Paradis. Ako želite završiti dan ugađanjem sebi, ući Bastide des Bains, sofisticirani hamam sa vlastitom kozmetičkom linijom.
Court Julien.
COURS JULIEN: OVDJE TI BOJI.
Komšiluk o kojem svi pričaju, kvart u koji svi idu. Eklektičan, multirasan, uvijek živ i svuda pun grafita. Ne zna se da li je to urbana umjetnost – da – ili, ponekad, određena želja za osvjetljavanjem sprejevima divni, ali zanemareni primjeri arhitekture 19. stoljeća. U Cours Julien sve je strukturirano oko parka do kojeg njegova stvar, fotogeničnost, je pristup kroz Escaliers du Cours Julien. Zar nisi htela grafite? Pa uzmi. Kada se popnete na sprat, terase se nižu jedna za drugom dok ne ulete u uličice koje vas dočekuju neonskim natpisima: ljubav, želja, srce... lepe reči da pređete prag najmodernijeg Marseja, nešto kao mali pariski Belleville. mjesta poput Le Fuzz, wine bar, craft piva i vinil, koegzistiraju sa Bookineur, romantična polovna knjižara, Melanin Y lilou, oba vintage odeća, ili fenomenalni klub Le Petit Pernod, na čijoj terasi župljani protežu nedjelju između piva i jela od hobotnice i paniša iz Chez Gilda. Oh, panisice. Amblem ulične kuhinje Marseillea, porijeklom su iz Vieux Porta, kao i sve ostalo, gdje su ulični prodavci nudili ove jeftine i ukusne palačinke od slanutka. Malo koji se grad može pohvaliti supom (bouillabaisse, malo više za dodati) i kruhom koji su dio svjetske mašte ukusa. Takođe je pošteno priznati da je italijanski uticaj ovde ogroman, što je još jedan dokaz za to The Cantinette, jedan od trendi restorana u naselju i čija je unutrašnja bašta uvijek puna do vrha. Isto kao i sjedišta The Baleine, bistro s kinom, ili obrnuto, gdje vladaju francuski filmaši i ta neo nouvelle nejasna atmosfera uvijek tako slikovita u susjednoj zemlji.
Circle des Nageurs.
PHARO: BRUTALNO, BRUTALISTIČKO KUPATILO.
U ovim datumima kupanje je možda previše herojski čin, ali ne podcjenjujte lijepo vrijeme u Marseilleu. Niti mogućnost pristupa zatvorenom bazenu Cercle des Nageurs , istorijski jaht klub koji se nalazi u kvartu Pharo, gdje treniraju osvajači olimpijskih medalja, kao i buržoazija Marseillea, stvarajući printove dostojne Slim Aaronsa. Betonska masa na nivou mora parira stilu Drugog carstva Palais du Pharo, nekadašnje ljetne rezidencije Napoleona III. i sa tvrđavom San Nicolás, iz 17. vijeka, tako da ne zaboravimo da je ko imao, zadržao. Jer Bez Marseja, tako šarenog i šarenog u isto vreme, Francuska bi imala manje istorije, manje supe, manje sapuna. I šta radiš odlazeći odavde bez suvenir.
Pogledajte još članaka:
Očuvan Lisabon: putovanje u suštinu portugalske prijestolnice
El Hierro: niko se ne usuđuje da prekine mir na kraju sveta
Venecija bez tebe: melanholični obilazak najljepšeg grada na svijetu
Ovaj izvještaj je objavljen u broj 148 časopisa Condé Nast Traveler (jesen 2021.). Pretplatite se na štampano izdanje (18,00 €, godišnja pretplata, pozivom na 902 53 55 57 ili sa našeg sajta). Aprilsko izdanje Condé Nast Traveler-a dostupno je u svojoj digitalnoj verziji za uživanje na željenom uređaju