Bilo je vremena u Veneciji kada su se djeca kupala u kanalu, a umjetnici su uživali isključivo u njegovoj arhitekturi.
Mladi britanski studenti - aristokrate ili bogati -, umetnici ili naučnici 18. veka krenuli su na ono što je nazvano Grand Tour, koji može trajati mjesecima ili godinama . Neki su to radili s namjerom da završe školovanje, drugi u potrazi za znanjem i avanturom.
Studente koji su tek izašli iz Oksforda, Kembridža... pratio je sveštenik, vojnik u penziji, porodični poznanik... koji je bio savetnik, administrator, vaspitač i posmatrač. Putne bilježnice da zapišete svoja iskustva i učenje, didaktičke knjige, odeća za sve prilike, posteljina i peškiri, gvozdeni kovčeg za odlaganje novca i sefova, i malo oružje, za svaki slučaj, punilo im je kovčeg.
Mnogi umjetnici su se pridružili ovom ritualu, hvatajući svoje putničke anegdote u svojim spisima. Takav je bio slučaj braka Persija i Meri Šeli, autora kontroverznog Frankenštajna, i pesnika Džona Kitsa, koji je u rimskoj klimi i lepoti tražio lek za svoju tuberkulozu. Zgrada u kojoj je mladi pjesnik živio i umro (u dobi od 25 godina), na broju 26 na stepenicama Plaza de España, danas se nalazi muzej u čast romantičnih engleskih pjesnika, uključujući Lorda Byrona i bračnog para Shelley.
Tajni muzej Keats-Shelley House nalazi se na ne tako tajnoj lokaciji.
RIM, POČETAK I KRAJ PUTOVANJA
Pod utjecajem fiktivne literature Laurencea Sternea u Sentimentalnom putovanju, Geteovom putovanju u Italiju i oca arheologije i povijesti umjetnosti, Johama Joachima Winckelmanna, budući vođe Britanskog carstva pronašli su u Italiji, posebno u Rimu, kompendij svojih kulturnih ambicije samo šetnjom onim ulicama u kojima koegzistiraju ruševine, renesansa, barok i svakodnevni život iskreno.
Nezaobilazna poseta mladih sa umetničkim aspiracijama bio je Rim, po kriterijumima po kojima je trebalo posmatrati, otkrivati, živeti... Drugim rečima, grad koji je iznedrio toliku lepotu, trebalo je vrhunac naučnog obrazovanja.
Joshua Reynolds to lijepo sumira u svojoj knjizi Petnaest rasprava iz 1778. godine: „Rafael nije studirao na akademiji, već u cijelom Rimu. Mikelanđelova dela su posebno bila njegova najbolja škola”.
Rafaelova škola bila je Mikelanđelova dela u Rimu.
Pisma preporuke za umjetnike bila su obavezna. Dakle mladiću je bilo lakše ući u italijansko društvo i iz prve ruke naučite tajne umjetnosti. Bilo je čak i onih koji su ovim umetnicima naručili svoje portrete sa pozadinom ruševina, spomenika... koji su svedočili o njihovom boravku u Italiji.
Mjesto susreta tih prvih turista bio je Café Greco na Via Di Condotti, koji je tokom svojih 250 godina Služio je kafu ljude iz kategorije Casanove, Andersena -koji su živjeli na spratu, Getea, Stendhala... Takođe i konvoju poljskih uglednika – od oca poljske poezije Adama Mickjeviča, do nobelovca Henryka Sienkiewiza – i brojnim brbljivcima koji, iako su pre natopili pero u mastionicu, danas kucaju na laptopu. Svi oni su svoje književne prve korake napravili u legendarnoj kafani.
Mnoga pisma su se skupila u Caféu Greco na Via Di Condotti.
POMPEJ, NOVO OTKRENI
Posjeta Napulju bila je kosmopolitska i zabavna. Najveći grad u Italiji u to vrijeme podijeljen na države, kraljevski Napulj, lijep i cvjetajući, pod zaštitom ili bespomoćnošću Vezuva. Toliko da je veliki poklon za one koji su obišli italijansko poluostrvo u sklopu obuke bio Napulj. Tamo je njegov učitelj ispario kako bi učeniku omogućio da uživa u slobodi.
Nedavno otkriće, sredinom osamnaestog veka, Pompeja i Herkulaneuma, gradova zatrpanih erupcijom Vezuva 79. godine nove ere, i iskopavanja koje je promovisao vladajući Karlo VII Napuljski, III Španski, bili su razlog za hodočašće u komponente Grand Toura koji su se kući vratili sa kovčezima punim fresaka, mozaika i kamenja kojim će ispuniti londonske antikvarnice i privatne police.
Forum u Pompejima sa nadolazećim Vezuvom u pozadini.
SENSUALNOST TOSKANE
Sijena, iz čije zemlje ekstrahuje se istoimeni oker pigment koji se koristi u umjetničkom slikarstvu od pamtivijeka je bila obavezna destinacija te ekspedicije u potrazi za umjetnošću. Mnogi od njih su svoju posjetu poklopili s legendarnom konjskom trkom El Palio.
Između Sijene i Firence, u punoj toskanskoj bujnosti, uzdižu se tornjevi San Gimignana. Etrurska enklava – savršena stanica i gostionica na hodočašću u Rim – ugostio slavne ljude kao što je Dante Alighieri (kada je bio ambasador Guelfa lige u Toskani) i bio je, zajedno sa Firencom i Sienom, nezaobilazna destinacija za Grand Tour.
Čak U daljini se vidi 15 od 72 kule, pioniri nebodera, koje su izgradile bogate porodice u 13. veku, takmičili su se u visini kao simbol moći.
Prema UNESCO-u, u Firenca je dom najveće koncentracije međunarodno poznate umjetnosti na svijetu. Više od jedne komponente Grand Toura patilo je ili uživalo u sindromu koji je Stendhal učinio modernim u svojoj knjizi Napulj i Firenca: Putovanje od Milana do Ređa, dok je razmišljao o bazilici Svetog krsta, kada lepota boli, nakon akumulacije umetničkog uživanja koje Firenca podrazumijeva.
Firenca boli od tolike ljepote.
VENETO, PRIRODA I UMJETNOST
Prelepa, jedinstvena, neuporediva Venecija, šlag na britanskom hodočašću koja je nastojala da se izgubi među svojim kanalima diveći se toj ogromnoj mansalvi arhitektonskih stilova koje je John Ruskin dobro opisao u svojoj knjizi Kamenje Venecije iz 1853.
razmatrati djela Tiziana, Tintoretta, Veronesea i stekao neke vedute (slike) o urbanim pogledima na kanal Giovanni Antonio Canaletto, toliko zadivljen komponentama Grand Toura da su ga uspjeli prenijeti u Veliku Britaniju 1746. gdje se nastanio devet godina.
Šekspir je ovekovečio grad ljubavi zahvaljujući nemogućoj ljubavi Juliete Capuleti i Romea Montaguea. Nesrećna priča koju je Luiđi del Porte napisao u 16. veku, pre nego što je dospela u pero engleskog dramskog pisca. Mlada engleska aristokratija otputovala je u grad privučena čuvenom romansom.
John Ruskin, u svojoj knjizi Verona i druga čitanja (1857), govori o tome grad Veneto kao njegovo omiljeno mesto u Italiji, savjetujući svoje prijatelje i čitaoce da mu posvete vrijeme i ljubav. Prema njegovim procjenama, njegova lokacija na obalama rijeke Adiđe, gotičke crkve, spektakularne srednjovjekovne grobnice plemićke porodice Scaligeri, rimski amfiteatar Arene i rimski forum (danas Plaza de las Hierbas) predstavljaju pravo blago.
Venecija do danas nastavlja da privlači svojom romantikom.
MILAN, DO POSLEDNJEG...
Slavne ličnosti kao što su Leonardo da Vinci, Alessandro i Petro Verri, redovni u književnom kafiću Greco i osnivači uticajnog lista II Caffè, Giuseppe Verdi i mnogi drugi, živeli su i stvarali u gostoljubivom i otvorenom gradu Milanu iz 18. veka, kada su je anglosaksonski ostrvljani posjećivali zbog ažurnosti, posebno kada je riječ o dobrom odijevanju.
U ovom gradu su iskovana prva žarišta italijanskog nacionalizma i, iako su kasnije Firenca, a potom Rim bili glavni gradovi nove države, Milano je oduvek važilo za ekonomska prestonica Italije i svetska prestonica mode.
Milano odiše stilom i modom sa svih strana.
TORIN, PRESTONICA PIJEMONTA
Nakon dugog i ponekad bolnog i hladnog putovanja kroz Alpe, pojavio se Torino, a sa njim i toplina i sunce Italije koje su toliko čeznuli da vide. Široke avenije, kafići, ulični život. Tamo bi naučili da plešu, da se oblače, da žive u društvu, da se ponašam kao džentlmen.
Opera El Nuevo Teatro Regio bila bi još jedan podsticaj koji bi ih čekao na drugoj strani Alpa.
Kafići su bili i još uvijek su vitalna arterija Torina kojom upravljaju oni ukusni dvosmisleni smješteni između mnogih arkada grada, gdje se služi apericena (užina i večera) kao i Bicerin, tipično tradicionalno piće Torina, na bazi kafe, čokolade i vrhnja.
Arhitektura Torina krije ukusne kafiće u kojima možete uživati u njegovom užurbanom društvenom životu.
NAZAD KUĆI
Škotski hirurg i pisac Tobias Smollett je uveo Engleze u regiju Ligurije u svojim Putnim sveskama za Francusku i Italiju.
Prekrasna ligurska priroda mora i planina – zajedno sa svojom legendarnom kulturom i tradicijom – bila je izvor inspiracije za mnoge, uključujući D.H. Lawrencea, autora knjige Lady Chatterly's Lover. Međutim, Tobias Smollett je odlučio da živi i umre u lučkom gradu Livorno, proglašeno slobodnom lukom od Medičija. Tamo bi se neki od mladih aristokrata ukrcali na put kući, donoseći sa sobom sanduke pune svile, mermera, knjiga i umjetničkih djela.
Livorno, koji je bio poznat po tome što je kosmopolitski grad u kojem su različite zajednice mirno koegzistirali, postao je poželjna tačka dolaska američkih putnika.
U Livornu se završavao veliki put kroz Italiju.