Gradovi poput našeg. U drugom vremenu i mjestu, ali ipak gradovima. Sve dok nisu prestali biti
Bili su prosperitetni i vitalni. Bili su to gradovi poput našeg, manje-više udaljene i sa njihovim posebnim okolnostima. U njima se jedan rađao, a drugi umro, sklapala su se prijateljstva i zatvarale ljubavi. U drugom vremenu i mjestu, ali ipak gradovima. Sve dok nisu prestali biti.
KOLMANSKOP, U NAMIBIJI
dotrajali bilbord, Kolmannskuppe, napisano vrlo germanskim gotičkim slovima nas pozdravlja. Videći te kuće zatrpane pustinjskim peskom i te sobe pune prašine i ispucanih, niko to ne bi rekao ovo je bilo jedno od najprosperitetnijih kolonijalnih sela u Južnoj Africi.
Niko ne bi rekao da je ovo jedan od najprosperitetnijih kolonijalnih gradova u Južnoj Africi
teško je povjerovati u to usred pustinje Namib neko je u nekom trenutku odlučio da izgradi grad. A razlog je, kao i gotovo uvijek, bio ekonomski. U 1908 , i gotovo slučajno su to otkrili u ovoj pustoši nije bilo samo peska, već i dijamanata. Za nekoliko godina Nijemci, koji je u to vrijeme dominirao područjem, izgradio je sve grad u centralnoevropskom stilu u kojoj nije nedostajalo ni škole, ni crkve, ni bolnice, koja je inače prva u Africi imala rendgensku tehnologiju.
Kolmannskuppe (Kolmanskop na afrikaans jeziku) čak je imao i svoju tramvajsku liniju koja ga je povezivala sa gradom Lüderitz, koja je i danas važna lučka enklava i zadržala je nešto od svoje stare arhitekture u bavarskom stilu.
Dijamanti su davali novac i to je bilo primjetno ekonomska radost stanovništva koje je čak uživalo u kazinu gdje su karte i njemačke marke s lakoćom mijenjale ruke.
Kada su rezerve dijamanata ponestalo 1956. godine, Kolmanskop je napušten u potrazi za drugim plodnijim enklavama i pustinja je povratila svoje oblasti. Ali Kolmannskuppe nije bio jedini koji je doživio takvu sudbinu. U južnom dijelu Namibije, pustinja obuhvata drugi gradovi duhova koji su nastali s rudarskom groznicom poput Elizabeth Bay (bivša Elisabethbucht) ili Pomona (Pomonapforte).
Madrid, u Novom Meksiku, od prosperitetne rudarske enklave postao je hipi utočište
GRADOVI DUHOVI NOVOG MEKSIKA, U SAD
U potezu od stari put 66 koji povezuje Albuquerque sa Santa Feom, putokaz usred kamene i neumoljive pustinje označava obilaznicu do grada nepoznatog imena: Madrid.
ispada Novi meksički Madrid (izgovarati medri) was prosperitetna rudarska enklava u prošlosti u čijem su podzemlju otkriveni ekstenzivni slojevi uglja koji bi na kraju izgorio u kotlovima na pruzi Santa Fe. Ali, kao i mnogi drugi gradovi u okolini, kraj parnih lokomotiva bi ih na kraju gurnuo u napuštanje.
Na mapi Novog Meksika broje se danas oko 400 gradova duhova, prašnjavi gradovi koji su vjerovatno imali salon sa viskijem, bilborde sa portretom nekog odmetnika na zidovima i šerifa veličine Džona Vejna.
Madridu, koji je kao i ostali završio kao pašnjak za vegetaciju i gamad, Grupa hipija stigla je 70-ih godina i odlučila da tamo osnuje umjetničku zajednicu daleko od bijesne gomile. Tokom godina, stara skladišta, drvene kuće i kockarnice dostojne vesterna postale su slikovite prostorije koje vode zanatlije, umjetnici i trgovci antikvitetima. Bohemija se služi.
FATEHPUR SIKRI, U INDIJI
Vrhunske palače, zidovi i ceremonijalne kapije, beskrajne stepenice, ukrasni bazeni, izvrstni paviljoni sa terasama na suncu, dvorane za publiku... Sve je to isklesano kao filigranski u briljantnom crvenom peščaru. Bio je glavni grad čitavog carstva i njegova izgradnja trebala je odražavati profinjenost svog prosvijećenog osnivača monarha, mogulskog vladara Akbara Velikog.
U Fatehpur Sikri, sve je učinjeno da impresionira
sve u Fatehpur Sikri (bukvalno grad pobede) napravljeno da impresionira: od zamršenih dekorativnih elemenata do inovativnih sistema za hlađenje gradskih zgrada. Akbar je čak dao sagraditi terasu dvobojne pločice na kojima su se igrale šahovske partije ljudskim figurama.
Bio je to efemeran glavni grad - bio je naseljen samo 12 godina — i bio je prepušten svojoj sudbini 1585. godine iz političkih i strateških razloga, ali prije svega zbog ozbiljan nedostatak vode.
Fatehpur Sikri je decenijama bio u ruševinama dok nije bio ponovo otkrivena i obnovljena krajem 19. veka. Ali njegove razmetljive zgrade ostaju prazne, bez šahovskih igara ili egzotičnih plesova ili karavana trgovaca koji borave u njegovom karavan-saraju... Danas su njegovi jedini stalni stanovnici majmune i ptice. I tokom dana je često često turista i uličnih prodavaca , pogotovo otkako je proglašena 1986. godine Naslijeđe čovječanstva UNESCO-a.
PYRAMIDEN, U NORVEŠKOJ
Smješten između geografskih širina 74º N i 81º N, samo 1.300 kilometara od Sjevernog pola, Spitsbergen — najveće od ostrva koje čine arhipelag Svalbard — danas je najsjevernije stalno naseljeno mjesto na planeti.
Pyramiden je bio živ do 1998. godine, kada je rudnik zatvoren
Od 1920. godine i Ugovorom sa Svalbarda, arhipelag je postao dio Kraljevine Norveške uz određene izuzetke, uključujući sočna rudarska operacija da na nekim lokalitetima kao što su Barentsburg i Piramiden je završio u rukama ruske vlade.
Tako je rođen krajem 20-ih godina Sovjetska piramida, vrlo prosperitetna i samodovoljna lokacija koji je došao da ima vlastite voćnjake (u plastenicima) i stoku snabdevanje stanovništva povrćem, mesom i mlekom. Oni su također izgrađeni moćni sistemi centralnog grijanja i nekoliko kutaka za razonodu, tj sportski centar, biblioteka ili barovi gdje su radnici i njihove porodice ponekad mogli zaboraviti nemilosrdnu klimu i izolaciju na koju su bili osuđeni.
Pyramiden je bio živ do 1998. godine, kada je rudnik zatvoren, a njegovi stanovnici su se vratili u Rusiju, Ukrajinu ili susjedni Barentsburg, stanovništva koje je i danas naseljeno.
Danas, Pyramiden i dalje predsjedava Lenjinova bista a njegovi jedini stanovnici - lokalni turistički vodiči - bdiju nad očuvanjem nekih objekata koji do njega se može doći samo čamcem ili motornim sankama.
PALMIRA, U SIRIJI
Mogli bismo navesti mnoge drevne gradove koji su nekada bili veliki i koji su nakon njihovog napuštanja ili uništenja postali vječni. Spomenuli bismo Angkor, u Kambodži; u Babilon, u Iraku; u Pompeje, u Italiji; u Tikal, u Gvatemali...i ispuniti cijeli izvještaj s njima. Ali Istorija legendarne Palmire je posebna, jer je to dvostruko izgubljen grad.
Vojnici Islamske države bombardovali su Palmiru do temelja
Bilo je glavni grad Carstva Palmire u 2. veku i, kao i mnoge druge metropole tog vremena, imala je svoje hramove bogova (veličanstveni hram Bel), svoju agoru, svoje velike kolonade i pozorište koje je služilo kao distrakcija za skoro 200.000 stanovnika koje je imala u svom najboljem izdanju.
Palmira je doživjela nekoliko peripetija kroz historiju i na kraju bi bio definitivno napušten u 11. veku nakon razornog zemljotresa. Kao što se desilo sa Tunižanima Dougga i Sbeitla i Jordankom Gerasom, kostur Palmire, kao da je kostur dinosaurusa, izložen je usred pustinje fascinaciji turista koji je tokom prošlog veka došao na svoju stranu.
ipak, Palmira je ponovo izgubljena ratom u Siriji. Bio je okupiran od strane DAEŠ-a i ponovno osvajan od strane sirijske vojske u dva navrata, bio je objekt nekoliko ofanziva i jezive scene pogubljenja. U svom poslednjem povlačenju, Vojnici Islamske države su ga bombardovali do temelja.