Nighthawks, του Έντουαρντ Χόπερ, 1942
Ο δρόμος είναι άδειος. Είναι νύχτα. Το φως από την τραπεζαρία, του Phillie's, χύνεται στο πεζοδρόμιο. Πίσω από το τζάμι, ένα ζευγάρι κάθεται στο μπαρ. Τρώει ένα σάντουιτς. Αυτός καπνίζει. Πίνουν καφέ. Δεν βιάζονται. Ένας άντρας με καπέλο ακουμπά τους αγκώνες του στον πάγκο. Ο σερβιτόρος στρέφει το κεφάλι του προς το μέρος τους, αλλά η συζήτηση δεν έχει ξεκινήσει ή έχει τελειώσει. Ο θόρυβος από φλιτζάνια, ποτήρια, πιάτα είναι ο μόνος ήχος στο δωμάτιο. Ίσως το ελαφρύ βουητό των φθοριζόντων.
Το «Nighthawks», που θα μπορούσε να μεταφραστεί ως «Night owls», είναι το πιο διάσημο έργο του Edward Hopper. Το ζωγράφισε το 1942. Βασίστηκε σε ένα εστιατόριο στο Γκρίνουιτς Βίλατζ της Νέας Υόρκης, όπου ζούσε. «Απλοποίησα τη σύνθεση και έκανα το εστιατόριο μεγαλύτερο. Ασυναίσθητα μάλλον ζωγράφιζε τη μοναξιά μιας μεγαλούπολης» , ανέφερε αναφερόμενος στη σκηνή.
Ο Χόπερ αρνιόταν πάντα το ψυχολογικό περιεχόμενο των πινάκων του. Δήλωσε ότι η τέχνη είναι η έκφραση της εσωτερικής ζωής του καλλιτέχνη, το αποτέλεσμα του οράματός του για τον κόσμο. Ήταν πιστός σε αυτή την αρχή. Το βλέμμα του αντανακλά μια στοιχειωμένη και μοναχική Αμερική. Τα έργα του μιλούν, σαν ένα τυχαίο καρέ από φιλμ νουάρ, για όσα δεν έχουν συμβεί ακόμη. **Η πρόταση βρίσκεται σε αυτό που δεν εμφανίζεται. **
Το «Nighthawks» εκτίθεται στο Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο.
Από μεσοαστική οικογένεια Ο Έντουαρντ σπούδασε στη Σχολή Parsons με δασκάλους του αμερικανικού ιμπρεσιονισμού, όπως ο William Merrit-Chase και ο Robert Henri. Οι πρώτες του δουλειές συνδέονταν με τη διαφήμιση. Η εικονογράφηση και ο σχεδιασμός αφίσας σημάδεψαν την έντονη εστίαση των ελαιογραφιών του.
Τη δεκαετία του 1920 ταξίδεψε στην Ευρώπη. Δεν τον ενδιέφερε ο κυβισμός ούτε ήρθε σε επαφή με πρωτοποριακούς κύκλους. Επισκέφτηκε τα μουσεία. Το «The Night Watch» του Ρέμπραντ τον εντυπωσίασε. «Το πιο δυνατό πράγμα που έχω δει ποτέ», είπε.
Από τον μετα-ιμπρεσιονισμό πήρε τα αστικά τοπία, την ανωνυμία των προσώπων και τα κορεσμένα χρώματα. Στο στούντιο του στη Νέα Υόρκη μετέφρασε τις εικόνες των καφέ και των δρόμων του Παρισιού στην αμερικανική πραγματικότητα. Ισχυρίστηκε με ρεαλισμό και ενάντια στο αφηρημένο, το οποίο πάντα επέκρινε αυστηρά.
Έντουαρντ Χόπερ στο Vanity Fair (1934)
Στο «Noctámbulos» θα μπορούσε κανείς να εντοπίσει την επιρροή του «The Absinthe Drinker», του Ντεγκά, ή τους πίνακες της μπλε εποχής του Πικάσο. Ο Μπωντλαίρ, ποιητής της πόλης, τονίζει το ίδιο μοτίβο στο «El spleen de París»:
«Το σούρουπο, κάπως κουρασμένος, ήθελες να καθίσεις μπροστά σε ένα καφέ στη γωνία μιας νέας λεωφόρου […] Ο καφές έλαμψε. Ακόμα και το αέριο έδειξε εκεί όλη τη θέρμη μιας πρεμιέρας και φώτιζε με όλη του τη δύναμη τους εκτυφλωτικούς τοίχους της λευκότητας.
Ο Χόπερ ασχολείται με το ίδιο θέμα, αλλά το ακολουθεί ένα μέρος που μας μιλά για ένα εσωτερικό σύμπαν που διεκδικούσε την τέχνη. Κάτω από το βλέμμα του, το φως δεν είναι γιορτινό, όπως στον Μπωντλαίρ. Η μοναξιά και η σιωπή δεν είναι προϊόν περιθωριοποίησης. Στα πρόσωπα δεν υπάρχει σαπίλα.
Οι χαρακτήρες κλείνουν στον εαυτό τους. Μετά από μια μέρα στη δουλειά ή ίσως ένα ραντεβού, συναντιούνται κρεμασμένο σε ουδέτερο μη μέρος, διερχόμενο, οριοθετημένο από το υπόλευκο, επίπεδο φως που αναβλύζει από τον τοίχο. Ενδίδουν στην κούραση και πέφτουν στην απάθεια, στην πλήξη. Αφήνουν τον χρόνο να περάσει γιατί το δωμάτιο του ξενοδοχείου ή το μικρό τους διαμέρισμα τους διώχνει. Το σπίτι, το εγχώριο, τους είναι ξένο.
Ο Έντουαρντ Χόπερ με τη σύζυγό του Ζοζεφίν Χόπερ
Αντικρίζοντας τη σκηνή, ο παρατηρητής παραμένει αποκλεισμένος, στο σκοτάδι. Δεν υπάρχει πόρτα πρόσβασης. Το ποτήρι απλώνεται σαν οθόνη σε κινηματογράφο. Σηματοδοτεί ένα φράγμα που μπορεί μόνο να δει και να μαντέψει, διαίσθηση.
Ο άντρας με το καπέλο και το κορίτσι με τα κόκκινα που κάθεται στο μπαρ είναι ο Έντουαρντ και η γυναίκα του, Jo, που ήταν το μοντέλο και ο ατζέντης του. Ο Χόπερ ήταν εσωστρεφής, συλλογιζόταν, περνούσε ώρες μπροστά σε έναν κενό καμβά πριν πιάσει το πινέλο.
Αγόρασε ένα Dodge και ήταν στο δρόμο για το Νέο Μεξικό ή τη Δυτική Ακτή. Σταμάτησε σε μοτέλ που υποδεικνύονταν από πινακίδες νέον. Κράτησε σημειώσεις χαρακτήρων που χάθηκαν μέσα στη νύχτα, πίσω από την πόρτα του δωματίου του. **Τα παρακολούθησα όπως ο ηδονοβλεψίας. **
Η επιρροή του «Noctámbulos» ήταν εκτεταμένη στις γραφικές τέχνες και στην ιστορία του κινηματογράφου. Ο Ridley Scott την πήρε ως αναφορά στο «Blade Runner». Ο Ντάριο Αρτζέντο έφτιαξε το Blue Diner στην εικόνα του στην ταινία «Deep Red» και, στο Springfield των 'The Simpsons' δεν θα μπορούσε να λείπει από την εικόνα του ένα Nighthawk Diner.
Το έργο του Χόπερ είναι μέρος της παγκόσμιας φαντασίας γιατί μιλάει για κάτι που έχει ζήσει κάθε κάτοικος μιας μεγαλούπολης. Ποιος δεν έχει νιώσει μοναξιά μετά από μια αποτυχημένη μέρα; Ποιος δεν έχει βρει καταφύγιο στο δρόμο, σε ένα μπαρ, κάτω από τα φώτα νέον;
Το «Nighthawks» εκτίθεται στο Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο.