Η Amanda και η ξαδέρφη της Amy, Valdese, Βόρεια Καρολίνα, Ηνωμένες Πολιτείες, 1990.
Ο φωτογράφος ντοκιμαντέρ Η Mary Ellen Mark ήθελε να είναι η εκπρόσωπος των πιο αδύναμων, ως εκ τούτου χρησιμοποίησε το ταλέντο του και τον στόχο του να καταγγέλλουν τις περίπλοκες, οδυνηρές ή καταχρηστικές καταστάσεις που υφίστανται τα κορίτσια και οι γυναίκες κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.
Κάτι στο οποίο ο Βορειοαμερικανός φωτογράφος ήταν πρωτοπόρος, όπως επίσης ενστάλαξε ανθρωπισμό στις φωτογραφίες του, με το οποίο, πέρα από το να μας δείχνει τη σκληρή πραγματικότητα κατά μέτωπο και χωρίς τεχνάσματα, καταφέρνει να μας κάνει να αντιληφθούμε τον εσωτερικό κόσμο των ανθρώπων που απεικονίζονται. Ένας συγκλονιστικός και συχνά επώδυνος κόσμος που από τις 18 Μαρτίου θα μπορούμε να τον βλέπουμε πρόσωπο με πρόσωπο και χωρίς φίλτρα στην έκθεση Mary Ellen Mark: Lives of Women, στο Foto Colectania (Passeig Picasso, 14, Βαρκελώνη) έως τις 31 Ιουλίου.
το οποιό θα ειναι η πρώτη διεθνής έκθεση – από τον θάνατό του το 2015 – που πραγματεύεται το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του Mark (από το 1967 έως το 2011) συγκεντρώνει τις φωτογραφίες, τις ταινίες και το υλικό με το οποίο ο φωτορεπόρτερ κατάφερε να αποτυπώσει τη σκληρή ύπαρξη κοριτσιών και γυναικών σε όλο τον κόσμο.
Gypsy Camp, Βαρκελώνη, Ισπανία, 1987.
ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΜΕ ΜΟΡΦΗ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ
«Δεν μπορούσαμε να πάμε άλλο χωρίς να αποτίσουμε φόρο τιμής στη Mary Ellen Mark. Αυτό είναι απλώς ένα νεύμα, ένα προοίμιο για μια μεγαλύτερη έκθεση που δεν έχει ακόμη έρθει», εξηγεί η Anne Morin, διευθύντρια φωτογραφίας diChroma, επιμελήτρια της έκθεσης και η οποία ήταν υπεύθυνη για την κατάδυση Το αρχείο του Mark, που αποτελείται από περισσότερες από δύο εκατομμύρια φωτογραφίες, για να επιλέξετε τα 93 που αποτελούν το δείγμα Vida de mujeres. Τους έσωσα από μια προσωπική επιλογή που έκανε η ίδια το 2003 , όπου συμπεριέλαβε εκείνες που θεωρούσε βέλτιστες».
Όπως μας λέει ο Morin, η ιδιαιτερότητα της δουλειάς του Mark συνίστατο στην παρουσίαση των φωτογραφιών μέσα από σεκάνς –ομάδες εικόνων που ανταποκρίνονται σε παραγγελίες ορισμένων περιοδικών–, επομένως, Την εποχή της επιμέλειας της έκθεσης, προτίμησε να σηματοδοτήσει δύο σειρές, το Circo Indio από το 1989 και το Twins από το 2002. Και, ανάμεσα σε αυτούς τους δύο πόλους, που κυμαίνονται από το τερατώδες έως το γκροτέσκο, περικλείουν ένα πάνελ πιθανών τυπικών παρακμής όπου οι γυναίκες τοποθετούνται στο περιθώριο της κοινωνίας. «Προφανώς υπάρχουν οι τοξικομανείς, οι νεοναζιστικές ομάδες, η Κου Κλουξ Κλαν, οι άρρωστοι, οι τραβεστί, τα στρατόπεδα, η πορνεία... Ένα άπειρο από θέματα στα οποία κοινός παρονομαστής είναι οι γυναίκες».
Μικρό κορίτσι που σκαρφαλώνει σε έναν τοίχο. Central Park, Νέα Υόρκη, Ηνωμένες Πολιτείες, 1967.
ΚΑΤΟΙΚΟΣΜΕΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Τα πρόσωπα που θα ανακαλύψουμε στο Mary Ellen Mark: Lives of Women δεν θα αφήσουν κανέναν αδιάφορο, αφού ο φωτογράφος ήταν ειδική στο να αγκαλιάζει την πραγματικότητα χωρίς τεχνάσματα.
«Πήρα τις φωτογραφίες «από μπροστά», και γι' αυτό πολλές φορές έπρεπε να μοιραστεί την κόλαση με αυτούς τους ανθρώπους. Έμεινε με ναρκομανείς για εβδομάδες, με ιερόδουλες στην Ινδία για μήνες, δεν άφησε την Μαρία Τερέζα ντε Καλκούτα... μέχρι τελικά «κατοίκησε» αυτό που φωτογράφιζε. Έχω πλήρη υποστήριξη. Συγχωνεύτηκε με τους ανθρώπους που φωτογράφιζε μέχρι να συνηθίσουν την παρουσία του και κατέληξε να αποκαλύψει την οικειότητά του». εκθέτει τον διευθυντή της εταιρείας πολιτιστικής διαχείρισης diChroma photography.
μη έχοντας ισχυρή ψυχολογική υποστήριξη η φωτογράφος δεν θα μπορούσε να βγει αλώβητη από τις σκληρές καταστάσεις που αντιμετώπισε με την κάμερα. Μια ικανότητα που η Anne Morin περιγράφει σχεδόν ως σαμανική και με το οποίο κατάφερε να φτάσει σε αυτόν τον κορυφαίο βαθμό στις φωτογραφίες: «Χωρίς να αποτύχει ποτέ, χωρίς να αφήσει τον εαυτό του να εισβάλει τα δικά του συναισθήματα και αδυναμία. Σε όλη εκείνη την κόλαση υπερασπίζεται τον εαυτό του με περίσκεψη και θάρρος, και καταλήγει να βρει ένα στοιχείο που έρχεται να αντιπαραβάλει αυτήν την εξαιρετικά συντριπτική πραγματικότητα».
Ένα παράδειγμα, όσο ελπιδοφόρο όσο και δραματικό, είναι η χειρονομία της απέραντης τρυφερότητας που εκφράζει μια κοπέλα στον μικρό της αδερφό στην εικόνα της οικογένειας Νταμ, που ζούσε μέσα σε ένα αυτοκίνητο στην έρημο της Καλιφόρνια. Η Μαίρη Έλεν Μαρκ ήξερε ότι αυτή ήταν η κατάλληλη στιγμή για να τραβήξει τη φωτογραφία , για να αντιμετωπίσετε ό,τι πιο πρόστυχο μπορείτε να βρείτε, που στην προκειμένη περίπτωση ήταν ανακαλύψτε ότι ο πατριός τοξικομανής κακοποίησε σεξουαλικά το κοριτσάκι χωρίς τη μητέρα, επίσης τοξικομανή, να το υποψιάζεται, αφού όταν το έμαθε τον παράτησε και έφυγε με τα δύο της παιδιά, μας θυμίζει ο ειδικός στη φωτογραφία.
Η οικογένεια Νταμ στο αυτοκίνητό της. Λος Άντζελες, Καλιφόρνια, Ηνωμένες Πολιτείες, 1987.
ΑΝΤΑΓΩΝΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ
«Το έργο του Μάρκου ήταν έργο διάσωσης» επιβεβαιώνει η Anne Morin, γιατί πέρα από ένα είδος ντοκιμαντέρ, καθαρής και απλής επαλήθευσης μιας πραγματικότητας, η Αμερικανίδα είχε αυτή τη σπίθα που λείπει από άλλους φωτογράφους: έδωσε στην εικόνα κάποιο άνοιγμα, αισιοδοξία, ελπίδα. «Η δύναμη των εικόνων του βρίσκεται στην μετωπικότητα (πρακτικά εξαφανίζεται) και, με τη σειρά της, σε αυτή την τρυφερότητα και τον βαθύ ανθρωπισμό, τι κάνει εκεί μια κορύφωση χάρη στη συμβολή αυτών των δύο ανταγωνιστικών δυνάμεων».
Πάρτε ως παράδειγμα την πιο διάσημη ιστορία του, αυτή του Η Erin 'Tiny' Blackwell, μια έφηβη δραπέτης που γνώρισε το 1983, ζούσε στα προάστια του Σιάτλ, που κατάφερε τελικά να εκπληρώσει το παιδικό της όνειρο, που ήταν να κάνει 10 παιδιά.
Ακριβώς η δύναμη των εικόνων του έγκειται στο να δείχνουν πολύ πέρα από την πραγματικότητα που απεικονίζεται, αυτό που απαθανάτισε με την κάμερά του ήταν το σκοτεινό πρόσωπο του αμερικανικού ονείρου: «Τόσο λαμπερά, τόσο λευκά χαμόγελα, τόσο διαφήμιση οδοντόκρεμας. Λοιπόν, όχι, κάτω από την κουρτίνα υπάρχει αυτό, η βρωμιά, ένας τοξικός αέρας που διαρρέει όλες τις μεγάλες πόλεις, όπου πρωταγωνιστές είναι γυναίκες». ο επιμελητής της έκθεσης καταγγέλλει με αγανάκτηση.
Μικροσκοπικός με το Halloween outfit του. Σιάτλ, Ουάσιγκτον, Ηνωμένες Πολιτείες, 1983.
Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΚΑΡΙΚΑΤΟΥΡΑΣ
Στην καριέρα της Mary Ellen Mark υπήρχε επίσης χώρος για πιο διακριτικές φωτογραφίες. Απεικόνιζε ελαφρύτερα πράγματα, όπως το Τα δίδυμα ή οι χοροί χορού, ότι για τον Morin, ενώ είναι λίγο τσίρκο και τερατώδεις, είναι επίσης αντικατοπτρίζουν οπτικά πρωτότυπα, σχεδόν καρικατούρες, ενός πολιτισμού. Αποκαλύπτουν το πρόσωπο μιας κοινωνίας, της αμερικανικής, στο οποίο υπάρχει μια λατρεία για το ορατό και κινηματογραφικό, για το θέαμα.
«Μόνο αυτή είναι ικανή να φτάσει σε αυτά τα επίπεδα λεπτότητας. Να συλλάβεις αυτή την υπερβολή, που είναι τόσο αληθινή, και αυτή η οικειότητα είναι δυνατή μόνο αν είσαι γυναίκα». εξηγεί η Anne Morin, συγκρίνοντας επίσης την τόλμη και το θάρρος του Mark με αυτό μιας άλλης μεγάλης φωτογράφου, της Ισπανίδας Isabel Muñoz.
ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΜΜΕΝΟΣ ΤΥΠΟΣ;
Έχει περάσει πολύς καιρός από τότε δεν βρίσκουμε τέτοιες βάναυσες αναφορές στα περιοδικά (Το έργο της Mary Ellen Mark δημοσιεύτηκε στα Life, New York Times, Vanity Fair, New Yorker και Rolling Stone), κάτι που ο Αμερικανός φωτογράφος είχε ήδη προβλέψει τη δεκαετία του '80, όταν παρατηρήστε ότι το εκδοτικό περιεχόμενο άλλαζε και ότι δεν υπήρχε πλέον χώρος για τον εικονογραφημένο τύπο.
Η Vera Antinoro, η Rhoda Camporato και ο Murray Goldman, η ιταλική λέσχη του Luigi. Μαϊάμι, Φλόριντα, Ηνωμένες Πολιτείες, 1993.
«Δεν μας αρέσει πια την άμεση και μετωπική αντιπαράθεση με την πραγματικότητα, γιατί έχουμε τέτοια συσσώρευση που δεν έχει πια τόσο μεγάλο αντίκτυπο», ξεκαθαρίζει η Anne Morin, η οποία μας υπενθυμίζει ότι αυτές οι σπουδαίες εκθέσεις απλώς άλλαξαν υποστήριξη και μεταφέρθηκαν σε βιβλία και εκθέσεις, όπως αυτή που έχει παραγγείλει η ίδια και που θα φτάσει στις 18 Μαρτίου στο Foto Colectania (σε συνεργασία με το Ίδρυμα Banco Sabadell), από όπου έχει προγραμματιστεί να αναχωρήσει για την ελβετική πόλη Lenzburg και το Παρίσι.
Σε αντίθεση με ό,τι συνέβη πριν από 40 ή 50 χρόνια, τώρα αυτού του είδους το περιεχόμενο, αντί να εμφανίζεται σε περιοδικά, γίνεται μέρος του καθαγιασμού των θεσμών από το μουσείο, κάτι που πρέπει να εκτιμηθεί, και πολύ περισσότερο εάν, όπως συμβαίνει με τη φωτογραφία diChroma, υπάρχει η βούληση να έργα διάσωσης και πρόσωπα γυναικών που έχουν παρασυρθεί από το ρεύμα της ιστορίας και έχουν εξαφανιστεί. «Και δεν θα ήθελα η Mary Ellen Mark να εξαφανιστεί από τη διεθνή σκηνή», καταλήγει η Anne Morin.
Ούτε εσύ ούτε κανένας Άννα, ούτε εσύ ούτε κανείς...
Διεύθυνση: Passeig Picasso, 14, Βαρκελώνη Δείτε χάρτη
Τηλέφωνο: (+34) 93 217 16 26
Πρόγραμμα: Τετάρτη έως Παρασκευή: 4 μ.μ. - 8 μ.μ. / Σάββατο: 11 π.μ. - 3 μ.μ. και 4 μ.μ. - 8 μ.μ. / Κυριακή: 11 π.μ. - 3 μ.μ. / Κλειστά: Δευτέρα, Τρίτη και αργίες
Μισή τιμή: Γενική είσοδος: 4 € / Μειωμένη είσοδος: 3 € / Δωρεάν είσοδος: πρώτη Κυριακή του μήνα