Во Сахара беше среќен.
Во Плаја дел Хомбре, во Гран Канарија, има мала плоча на која пишува „Катче Санмао“. Овде често можете да видите возбудени кинески туристи како се фотографираат. Сонародниците одвоија време да го дознаат и разберат значењето на таа скромна плоча. Колку што го чинеше менаџерот на гробиштата во Ла Палма да знае зошто овие посетители од источниот крај на планетата пристигнале барајќи гробот на некој Хозе Марија, човекот со долга брада или Хекси, во неговото кинеско име.
„Тој ненадеен интерес ги изненади сите. Во моментов, „Патот Санмао“ е веќе изграден во Гран Канарија и Ла Палма. По неговите стапки следат и во Мадрид“, објаснуваат тие. Марта Арибас и Ана Перез де ла Фуенте, режисерите на документарецот Санмао: Невестата на пустината, портретот на оваа жена Санмао, книжевна и феминистичка икона во Кина и Тајван, практично непознат во Шпанија, всушност не преведен до пред помалку од 10 години.
Кралицата на пустината, невестата на Канарските острови.
Ниту Арибас и Перез де ла Фуенте не знаеле ништо за Санмао додека една пријателка, Лорена Мена Керо, внуката на Хозе Марија, не ги прашала едно попладне: „Дали да ви ја раскажам приказната за мојот вујко и неговата сопруга, кинескиот писател Санмао?
И тогаш почна да се расплеткува убава приказна за љубов, авантура и трагедија која се протега од 1940-тите до 1990-тите. Вистинска приказна која нè воодушеви: онаа на софистицираната млада Кинеска со номадски дух и чесниот и силен шпански млад човек од средната класа, професионален нуркач, кој и ја нуди авантурата на живеење во пустина“, велат тие. Тој им покажа прекрасна фотографија од двајцата: „Насмеана млада двојка облечена во кафтани среде пустина“ тоа ги фасцинираше и решија да го претворат во нивниот следен филм, за кој „никој не кажал и вреди да се направи“. „Затоа што покрај тоа што живееме убава љубовна приказна, Санмао исто така беше пионер во хрониката за патувања што патуваше низ светот, од Европа до Латинска Америка, Азија или Индија со неговиот свеж изглед и неговиот оригинален и директен стил“, објаснуваат тие.
Режисерите го открија делото на Санмао, токму преку првото и речиси единствено дело на писателот преведено на шпански: Сахара дневници, „Хрониките на секојдневниот живот во пустината со Хозе Марија Керо кои станаа непосреден успех во Тајван. Во нив со голем хумор го играше културниот судир Исток-Запад и зборуваа за животот во пустината и нивните соседи Сахарави“, продолжуваат тие. Потоа стигнаа до Канарските весници, приказните за нивниот живот во архипелагот, каде што парот се преселил по Зелениот марш на Сахара и каде живееле до фатална несреќа, правејќи нуркање, неговата страст и работа, Хозе Марија почина. Санмао потоа се вратил во Тајпеј и продолжил да патува низ светот, сам.
Со Хозе или Хекси, како што го крсти Санмао.
„Талкањето е дел од мојот живот, сакам да си одам. Не се чувствувам како да припаѓам никаде, дел сум од сите места, но не се чувствувам како дел од ниту едно од нив. Колку повеќе патувам, толку посамо се чувствувам“. Санмао напиша, а Лусија Хименез чита со глас во документарниот филм кој успеа да го раскаже својот живот од сведоштвата на семејството на писателката (нејзините браќа), семејството Керо и заедничките пријатели од нејзиното време во Шпанија, кои ја познаваа кога тој првпат дојде во Мадрид да работи во првиот кинески ресторан во главниот град или дека неговите соседи биле во неговото најсреќно време, во пустина, живеат во Ел Аиун, во куќа без број, каде што почнал да готви типични рецепти за кинеската трпеза со состојки кои нејзината помлада снаа, Естер, ја испратила од Шпанија.
„Санмао требаше да патува, таа се сметаше за номад, „Сакам да си одам“, рече таа“, објаснуваат режисерите. „Тој слободен дух ја направи и женска икона. Санмао го правеше она што Кинезите не можеа, во време кога патувањето не беше ни дозволено. Освен тоа, бракот со згоден, брадест Шпанец изгледаше како остварување на сонот. Стана** прозорец кон егзотичен и далечен свет** кој направи неколку генерации да сонуваат“.
Приказните на Санмао не се целосно автобиографски, тие се еден вид автофикција која тајно циркулираше во Тајван и Кина некое време додека не дојде до слободната популарност која експлодираше во 1980-тите со враќањето на авторот. Тој ја опиша Шпанија со таква егзотика, зборуваше за својата љубов со таква емоција што дојдоа да помислат дека Хозе Марија не е вистински. На заговори и теории околу ликот на Санмао ги имало толку многу што ја прогонувале до нејзината трагична смрт (самоубиство или рак, се зборувало дури и за убиство).
На неговата прва посета на пустината.
Не и помогнаа лудата слава и нејзиниот депресивен карактер. Патувањето беше единственото бегство од себе и од светот. Дури кога патуваше далеку и слободно почувствува дека е жива“, напиша таа. И читајќи го, многу жени во нејзината родна земја ја почувствуваа таа меланхолична слобода. Колку е убаво конечно да дознаеме повеќе за неа и овде и да ја споделиме нејзината љубов кон животот. „Санмао беше нескротлива и чувствителна жена, полн со светлина, но и со сенки, многу сложен“, велат Марта и Ана. „И со ореол на мистерија. Нам ни беше и фасцинантно тој мост меѓу Истокот и Западот што го изгради со Хозе Марија, без да знае, симбол на романтична љубов на другата страна на светот“.
Откривањето на неговата фигура, неговата литература и неговото наследство, исто така, открива жена која беше „способна да го промени менталитетот на една генерација жени и ја хранат желбата да се отвориме кон светот и да патуваме“.
Немирен дух, нескротлива душа.