“Waqt li tivvjaġġa, serje bla tarf ta’ stampi naturali, tipi, kuluri, ħsejjes, u l-ispirtu tagħna jixtieq jiġbor kollox u jżomm kollox impinġi fir-ruħ għal dejjem.
Huwa kitebha Federico Garcia Lorca u issa La Línea del Horizonte tirkupra dan il-kliem f’Impressjonijiet u pajsaġġi. Dan huwa l-ewwel xogħol ippubblikat mill-Granada, ktieb "ftit magħruf, ħlief forsi għal speċjalisti f'Lorca", jispjega Daniel Marías, espert fil-letteratura tal-ivvjaġġar li, qabel il-mitt sena tax-xogħol, ħaseb li li tirkupraha tista’ tkun ġieħ sabiħ lill-kittieb.
Federico García Lorca ma’ xi tfal f’Kuba, fl-1930, fejn kiteb id-dramm El Público.
Niżel għal dan flimkien mal-editur Pilar Rubio u sieħbu u ħabib José Manuel Querol, li jgħidilna: “Daniel u jien għandna, b’ċertu mod, viżjonijiet komplementari, hu bħala ġeografiku, u jien bħala filologu”.
Għal Querol, dan it-test bikri tal-poeta huwa, madankollu, “kompletament ta’ Lorca” f’termini ta’ stil u influwenzi.
Huwa l-frott ta diversi vjaġġi li saru fi żmienu universitarju, fil-kumpanija ta’ studenti oħra u mmexxi minn professur li ħalla marka kbira fuqu: Martín Domínguez Berrueta, li għallem it-Teorija tal-Letteratura u l-Arti fl-Università ta’ Granada u li segwa l-postulati tal-Institución Libre de Enseñanza.
Ħarsa lejn María Antonieta Rivas Blair, ma’ żewġt iħbieb, fl-Università ta’ Columbia, fl-1929.
“Domínguez Berrueta kellu kuntatti tajbin u grazzi għal dan żaru postijiet li kienu diffiċli ħafna biex jaċċessawhom u kienu riċevuti minn karattri bħal Antonio Machado”, Querol jiftakar.
“Madankollu, m’hemmx traċċa ta’ dawk il-postijiet kollha fix-xogħol tiegħu; barra minn hekk, kważi l-aktar magħrufa kollha huma assenti minnha. Jista’ jingħad li Lorca ried ikun oriġinali f’dan is-sens, xi ħaġa li trid tkun mixtieqa f’awtur ġdid”.
Il-proża sabiħa tiegħu tgħaddi minn Ávila, Burgos, Granada... “b’sinteżi bejn impressjonijiet li jivvjaġġaw, antropoloġija u letteratura fil-forma l-aktar pura tagħha. L-ispirtu ta’ Lorca kien, b’ċertu mod, totali, jiġifieri mhux imqassam imma esperjenza fis-sens assolut.
U wieħed iżomm f’moħħu li min qed jagħmel id-deskrizzjoni hu bniedem ta’ sensittività estrema u intelliġenza kbira, b’ħiliet impressjonanti ta’ deskrizzjoni letterarja u b’entużjażmu kbir tiegħu, mhux biss minn żgħożitu u l-ewwel skoperta ta’ postijiet, iżda mill-personalità tiegħu”, ikompli Querol.
L-espert jissuġġerixxi li Federico kellu l-intenzjoni li jsib dak li r-romantiċi sejħu l-volkgeist, l-“ispirtu tal-poplu”, permezz tad-deskrizzjonijiet tiegħu.
Fil-Río de la Plata, fl-1933. Mil-lemin, fit-tagħrif miksub, Córdova Iturburu, Ricardo E. Molinari, Gregorio Martínez Sierra, Federico García Lorca, il-bqija mhux identifikati.
“L-ispazju fiżiku, l-istorja, il-pajsaġġ tal-bniedem, il-ġebel mibni mill-irġiel u d-deskrizzjoni tad-dwana, mil-lat tal-emozzjoni, jagħtu lok għal dik il-ħtieġa li Spanja dejjem kellha tistaqsi dwar l-essenza tagħha, id-diversità tagħha u l-għaqda tagħha.
Mhux bħala nazzjonaliżmu politiku vag, li nemmen li Lorca ma kienx interessat wisq fih, iżda bħala bżonn jifhmu li jappartjenu għall-pajsaġġ, biex jipprovdu lilu nnifsu b'emozzjoni produttiva. It-test huwa essenzjalment letterarju, iżda, aktar minn hekk, huwa test uman, bħal kull letteratura tajba”.
Qoxra ta' Impressions and Landscapes, l-ewwel ktieb ippubblikat minn Lorca.
Għal Marías, il-ħakma tal-lingwa tal-awtur famuż u n-natura poetika ħafna tiegħu jagħmlu dan il-ktieb essenzjali.
“Lorca kien sensittiv ħafna u ffokat fuq kwistjonijiet li kienu ma jkunux innutati minn ħaddieħor. Forsi xi wħud iqisuha wisq cory, barokk jew superfiċjali. Is-sensittività straordinarja tiegħu għamlitlu jgawdi ħafna, imma wkoll ibati ħafna. Il-vjaġġ jaggrava s-sensi, u wkoll l-esperjenzi, u ma kienx barrani għal dan.
Il-fatt hu li, minkejja n-nuqqas ta’ esperjenza tiegħu u l-konservattiżmu prevalenti f’dak iż-żmien, ma kellu l-ebda ħjiel li jagħmel kummenti kritiċi jew dispreġġjattivi, ħafna drabi relatati ma’ kwistjonijiet relatati mar-reliġjon Kattolika, jew biex tinkludi deskrizzjonijiet risqué. Dan jirrifletti jew qlubija jew bluha.”
B’mod kurjuż, wieħed minn dawn il-kummenti negattivi li għamel bil-miktub kien ir-raġuni għaliex l-għalliem tiegħu, Domínguez Berrueta, iddistakka ruħu minnu.
Ħarġa lejn Miralcampo, għall-proprjetà tal-Konti ta’ Romanones f’Guadalajara, fl-1932.
X’jibqa’ minn din Spanja li tant qanqlet lill-poeta? “Jista’ jingħad li xejn u li, fl-istess ħin, jibqa’ jkun b’mod reali ħafna. Jiddependi fuq għajnejn il-vjaġġatur." Querol avventura.
“Huwa evidenti li t-trasformazzjoni tal-pajsaġġ, il-bdiewa, l-infrastrutturi, anke d-deżertifikazzjoni u t-tbattil ta’ Spanja rurali, il-progress u t-tajjeb u l-ħażin kollu tiegħu biddlu dak li ddeskriva; iżda Essenzjalment, Lorca kien aktar interessat fl-emozzjoni li l-ambjent jista’ jittrasmetti u n-nies, id-drawwiet jew ir-riti”.
Ma’ Ángel del Río u t-tfal Stanton u Mary Hogan, fl-1929 f’Sandaken, fil-Muntanji Catskill ta’ New York.
Il-prologi jsostnu li l-Lorca tal-Impressjonijiet u l-pajsaġġi għadu taħt l-influwenza doppja tal-Ġenerazzjoni tas-'98 u s-simboliżmu modernista, li jimxi id f’id ma’ surrealiżmu inċipjenti.
“Nemmen li dan il-ktieb se jinteressa, u ħafna, lil dawk li jridu jiskopru immaġni emozzjonali u suġġettiva ta’ Spanja profonda, mhux biss mill-bidu tas-seklu 20, imma minn Spanja permanenti”.
Studenti mill-Università ta’ Granada li jivvjaġġaw ma’ Martín Domínguez Berrueta, quddiem l-Università ta’ Salamanca, fl-1916.
U Querol jikkonkludi: “Il-komponent emozzjonali tax-xogħol jiftaħ it-triq għar-reverie, konsubstanzjali mal-vjaġġ, u il-bibien għal vjaġġ differenti, li fiha l-gwida tat-turisti tiġi sostitwita b’mod sottili mir-riflessjoni tal-vjaġġatur, li l-qarrej jitħajjar jikkonfronta miegħu. Biex titgħallem, tgawdi u, ovvjament, toħlom”.
Lorca u Salvador Dalí f'Cadaqués.