De txalupa's varen op een riviermonding die deel uitmaakt van een idyllisch landschap.
Dit is een reis terug in de tijd. Een paspoort naar een tijd waarin de Basken de walvis- en visgronden in de Noord-Atlantische Oceaan domineerden , en de oostelijke Cantabrische Zee was de belangrijkste leverancier van saín, het walvisvet dat werd omgezet in olie die lampen in heel Europa verlichtte. Dit is een stop in de haven van Burgos , zetel van het machtige Hof van de Zee en een financieel en commercieel centrum dat Florence, Brugge of Londen niets te benijden had.
Een reis naar een tijd waarin de Irati-bomen werden gekweekt als in een Franse tuin, ze werden gemodelleerd als stukken scheepsbouw, en de hennepplantages van La Rioja verkleed als de zeilen van de galjoenen die de oceanen bevaren. Dit is een rondreis naar de Pasajes-fjord, Guipúzcoa, waar de Albaola Baskische Maritieme Fabriek herbouwt met een hamer, zaag en roer, en voor onze ogen een fascinerend hoofdstuk van vergeten geschiedenis.
De reconstructie van het San Juan-schip veronderstelt ook een herstel van een hoofdstuk uit de geschiedenis.
En dit hoofdstuk neemt ons mee naar een koude nacht midden november 1565 in Red Bay, de belangrijkste nederzetting van Baskische walvisvaarders aan de kust van Newfoundland, in het huidige Canada. De Nao San Juan, het grootste en modernste transoceanische schip dat tot nu toe bekend is, wacht tot de rand geladen en praktisch klaar om de volgende dag te vertrekken op weg naar de haven waar hij twee jaar geleden werd geboren, Pasajes, toen... een onverwachte storm gooit hem tegen de branding van Saddle Island.
De bemanning aan land kijkt hulpeloos toe hoe het schip en zijn duizend vaten saín, het werk van de afgelopen zes maanden, onder de woeste golven verdwijnen . De lading, zo'n zeven miljoen euro tegen de huidige wisselkoers, werd uiteindelijk teruggevonden, maar het galjoen en zijn vijf walvisvaarders bleven daar, op slechts tien meter diep en evenzovele meters van de kust, bedekt met algen en gekoeld voor geheugen.
Het doel van de Albaola Baskische Maritieme Fabriek is om de verloren banden met het verleden en ontbrekende ambachten te herstellen.
Vier eeuwen later, in de jaren 70 van de jaren ’80. XX, de historicus Selma Huxley , expert archief- en bibliotheekduiker en bezitter van een vasthoudendheid geërfd van haar wetenschappelijke familie -Google haar alstublieft, alleen zij verdient een documentaire- Hij vond de nodige aanwijzingen om zijn verhaal te ontdooien . Robert Grenier en zijn team van archeologen van Parcs Canada, een bureau dat zich inzet voor de bescherming van het culturele erfgoed van het land, hebben zijn instructies opgevolgd. ze redden van de bodem van de zee wat werd beschouwd als de archeologische schat onderzeeër kostbaarste ter wereld.
Na 14.000 uur onderdompeling geïnvesteerd in het extraheren van elk van de 3.000 stukken, en drie decennia van gedetailleerde studies, werd de San Juan het best gedocumenteerde galjoen in de geschiedenis. En de reconstructie ervan in de droom van Xabier Agote sinds hij een tiener was . Wat Agote, een timmerman aan de rivier van beroep en hoofd van de Albaola Baskische marinefabriek, in gedachten had, was natuurlijk niet zomaar een reconstructie.
De timmerschool omvat ook navigatiepraktijken.
Spijker voor spijker, huidje voor huidje, volgens de originele bouwtechnieken van die tijd tot op de millimeter en in een proces dat openstaat voor de ogen van iedereen die het wil bezoeken, voert de Gipuzkoan een quixotisch project uit met echo's van Fitzcarraldo (hoewel zonder zoveel waanzin), waarin alles, echt alles, handgemaakt is , zonder de hulp van machines of snelkoppelingen van het moderne leven. Zelfs niet om de bomen om te hakken of de stammen naar de scheepswerf te verplaatsen, dat gebeurde in karren getrokken door bergossen.
En het is dat, zoals hij nooit moe wordt om te herhalen, het doel van Albaola, als een levend en dynamisch museum dat het is, zich richt op red de kennis in traditionele Baskische boten, herstel de verloren banden met het verleden en ontbrekende ambachten . Zoals zijn timmerman aan de rivier, waarvoor hij ook een innovatieve school heeft opgericht met navigatiepraktijken.
De maritieme fabriek heeft een timmerschool aan de rivieroever.
De eerste spijker van de nieuwe San Juan werd op 25 juni 2013 geplaatst en na verschillende het schip is naar verwachting volgend jaar af en vaarklaar , op tijd om de hoofdrol te spelen in de tweede editie van het Pasajes Maritime Festival dat medio mei zal plaatsvinden.
In die tijd kostte het slechts acht maanden om het galjoen te bouwen, hoewel het toen, net als nu, het moeilijkste was om de juiste materialen te krijgen. Vind ze en vervoer ze naar de scheepswerf. Beuken om de kiel te maken, een ruggengraat van 14,20 meter, dennenbomen voor de masten en 200 eikenbomen duurzaam geleverd door de bossen van Sakana, in Navarra. Ongeveer de helft daarvan is recht, met weinig takken en een lange stam om de planken, balken en andere rechte stukken van de romp te maken.
De andere helft, gebogen, kronkelige eiken, één voor één geselecteerd met de sjablonen van elk stuk in de hand en gesneden met aandacht voor de nerf om de precieze vorm te volgen. En ze werden allemaal geveld met chirurgische precisie en voorouderlijk respect op winternachten met afnemende maan. Afgezien van het hout was er 300 ton spijkers en bouten nodig om het galjoen te herbouwen, die werden geleverd door nabijgelegen smederijen aan de kust van Gipuzkoa..
Tweehonderd eiken zijn de eiken die zijn gebruikt om het galjoen te herbouwen.
Bijna 500 vierkante meter zeil en zes kilometer touw , voornamelijk hennep, waarvoor zes hectare is verbouwd in Navarra, Soria en La Rioja, een activiteit die al 50 jaar verdwenen was. En om de boot te verwarmen en waterdicht te maken, is pek en teer gemaakt van natuurlijke dennenhars geproduceerd in een oven die is gerestaureerd door de vereniging van de Cabaña Real de Carreteros in de bossen van de stad Quintanar de la Sierra, in Burgos.
Zelfs voordat het schip San Juan eindelijk de scheepswerf verlaat om door de monding van de Pasajes te navigeren, is de Albaola Maritime Factory al begonnen met het onderzoekswerk voor haar nieuwe en opwindende project: de reconstructie van de Nao Victoria waarmee Juan Sebastián Elcano vijfhonderd jaar geleden voor het eerst de wereld rondging . Maar deze keer zonder documenten die vertellen hoe er in 1522 een spijker in werd gestoken. Al zal het zeker nog stimulerender worden.
De Albaola Maritime Factory is al bezig met het bedenken van een nieuw project: de reconstructie van het Victoria-schip.
_*Dit artikel en de bijgevoegde galerij zijn gepubliceerd in de nummer 127 van het Condé Nast Traveler Magazine (april) . Abonneer je op de gedrukte editie (11 gedrukte nummers en digitale versie voor € 24,75, door te bellen naar 902 53 55 57 of van onze website ) en geniet van gratis toegang tot de digitale versie van Condé Nast Traveler voor iPad. Het aprilnummer van Condé Nast Traveler is beschikbaar op: de digitale versie om ervan te genieten op je favoriete apparaat. _