Pure botstijl in de kapucijner crypte.
Wat is er onder Rome? Heel eenvoudig: er is Rome. Fris, somber, ruig, zonder lawaai, met dode... Vijf meter onder de trottoirs van de Italiaanse hoofdstad liggen honderden kilometers aan tunnels waar de metro nooit doorheen zal komen. Ze zijn de thuisbasis van Paloecristina-catacomben, crypten, Romeinse huizen, heidense tempels en primitieve rioleringssystemen. Het is het doorboorde Rome, het ondergrondse, het Rome waar de zon nooit opkomt. Het meest eeuwige Rome van alle Romes.
FELLINI ‘ONDERGRONDS’
"De metro van Rome is onvoorspelbaar." Zegt een ambtenaar. Een grijsachtige en droevige. Leid verschillende journalisten door een tunnel die onder Romeinse bodem is gegraven. Voorafgaand aan de wandeling heeft hij hen de slagtand van een mammoet die ook opdook uit de ingewanden van de città tijdens de faraonische en eindeloze werken van de metro. "Elke 100 meter vind je iets van historisch belang", voegt hij eraan toe, in een poging de nachtmerrie van de situatie te illustreren: een leger van arbeiders dat gaten boort in een stad die, oh verrassing!, rust op de overblijfselen van een andere stad . De scène is fictief, leugen. schreef en filmde Federico Fellini voor de film Rome in 1972, een warm en vreemd eerbetoon aan de stad die hem zag sterven.
Altaar van de Mithrae van San Clemente
Minuten later onthullen de beelden een grote verrassing: metromedewerkers vinden de... huis van een Romeinse heerser In perfecte staat van instandhouding. Met hun mozaïeken , hun vers gekrast door het verstrijken van de tijd, veilig voor het licht en de lucht die hen zouden vernietigen. De rest van de sequentie, de rest van de film, beter om het te zien, beter om het te beleven. De bodem van Rome Fellini was zo onvoorspelbaar dat onder de sporen resten verschenen van prehistorische dieren Y hele huizen van Romeinse patriciërs. zo onvoorspelbaar, dat de metrowerken begonnen op een dag en werden vijftig jaar later voltooid. In feite is dit geen 'felinada', maar eerder een belachelijk waar feit: het bouwen van de Romeinse buitenwijk was een nachtmerrie van een halve eeuw met in de hoofdrol verraderlijke archeologische overblijfselen die verschenen waar niemand ze verwachtte en woningen die instortten door het geratel van de talpa die ondergronds boorde.
Elke keer dat er een nieuwe uitbreiding van de Romeinse metro wordt aangekondigd, archeologen hyperventileren van opwinding . Het is moeilijk (bijna beter 'onmogelijk' te zeggen) om het geschatte aantal kilometers aan catacomben en ondergrondse kamers te berekenen dat Rome in zijn ingewanden verbergt. De dans van de getallen (300? 900 kilometer?) is al honderd jaar een constante in gidsen en gespecialiseerde boeken. De exacte kilometers weten we niet, maar wel de catacomben : meer dan vijftig , altijd rond de belangrijkste kern van Rome, altijd buiten de muren, altijd grenzend aan een oude weg van het rijk. Als we hieraan de . toevoegen crypten van de kerken en basilieken, de oude mithraeans , de ouden riolen -om haar te zien Cloaca Máxima kom naar de brug Palatijn , aan de rand van de kerk van Santa María in Cosmedin–, de Eeuwige Stad het openbaart zich als een groot bladerdeeg, een bergachtig, uitgehold, met tientallen fragiele lagen waarin grotten, botten en mozaïeken elkaar afwisselen die zelfs de oude goden vergaten.
Graf van de Scipios aan de Via Appia Antica
De Basiliek van San Clemente , drie stappen van Coliseum , is fantastisch om aan de slag te gaan in de cultus van de darmen van Rome. Daaronder zijn verschillende lagen uit verschillende periodes verborgen: die van de huidige kerk (12e eeuw), die van de oude tempel uit de 4e eeuw en daaronder de Romeinse vloer van wat een Romeins huis was met een grote patio waarin het werd aanbeden mijter . Op datzelfde niveau, toen het al bedekt was met aarde en het verstrijken van de tijd, ergens in de 5e eeuw, richtte een groep christenen catacomben op voor begrafenissen. Tegenwoordig kunnen ze worden bezocht en bedekt: hun kleine formaat zal de ondergrondse toerist voorbereiden op de volgende empacho's.
Aan de zuidkant van Rome, de Via Appia Antica was voor de oude Romeinen een equivalent van de Iberische A-4, naar onze snelweg in Andalusië. Langs deze weg marcheerden legers, leiders en gewone mensen naar de actieven zuidelijke havens , waardoor de belangrijkste dodensteden van de Romeinse ondergrond zich hier concentreerden: de catacomben van San Callisto, San Sebastiano en Domitilla. De ligging is niet toevallig. Een volk als de Latijn, een pionier op het gebied van hygiëne, een pionier in het westen van rioleringen en een liefhebber van badkamers, wilde niet dat de lichamen - zelfs als ze afkomstig waren van vervolgde sekten zoals dat primitieve christendom - uiteen zouden vallen binnen de muren.
Domus van Santa Cecilia, in Trastevere
De Romeinen deden aan verbranding en wie begraven wilde worden moest dat ver van het centrum doen; in die zin was de via Appia Antica perfect. Dankzij deze nieuwe gewoonten verspreidde Rome zich ook ondergronds. de catacomben van Sint Callisto (www.catacombe.roma.it) zijn de bekendste, meest onderzochte, een soort St. Peter's in het Vaticaan maar dan ondergronds waarin naar schatting een half miljoen lichamen zijn begraven, langs de 20 kilometer aan galerijen. Het heeft vier verdiepingen. Zijn meest illustere gast was Sint Cecilia (hoewel haar lichaam niet meer hier wordt gevonden, maar in de basiliek van Trastevere), de heilige die met haar half onthoofde hoofd drie dagen door Rome zwierf.
San Callisto werd belangrijk omdat het twee eeuwen lang de rustplaats was van de eerste pausen van de kerk, gegroepeerd in de gelijknamige kamer, zoals de Callisto . Eenmaal binnen nodigen de catacomben niet uit tot optimisme. Noch deze, noch enige andere. Hier is het niet de magie die op een Parijse begraafplaats te vinden is, maar a somber en claustrofobisch gevoel , gevangen tussen tonnen ruwweg opgegraven vulkanische tufsteen en tientallen loculi, de nissen voor de overledenen. Eigen goethe , op zijn beroemde reis door Italië, bezocht hij verschillende catacomben en kwam er slecht uit: "Ik had geen twee stappen door die plek zonder lucht gezet en ik begon me ongemakkelijk te voelen...".
Crypte van Santa Maria della Concezione
De kunstenaars van die tijd verdienden de hemel door ze te vermenselijken door ze te versieren met prachtige vers (de meest spectaculaire zijn de Byzantijnse in het graf van Santa Cecilia) en stucwerk Ze hebben onze dagen in verrassend goede staat bereikt. Eeuwenlang werden de catacomben van Callisto vergeten door het grote publiek, omdat er geen illustere naam uit de christelijke geschiedenis in het bed was begraven. Dit was niet het geval bij de naburige catacomben, die van san sebastiaan , een paar meter verder naar het zuiden, en die wordt bereikt via een gang van spichtige cipressen. Eeuwenlang waren deze ondergrondse overblijfselen een langverwacht pelgrimsoord, vanwege een legende vroom die ervoor zorgt dat de vaders van de kerk, Sint-Petrus en Sint-Paulus, werden hier begraven , naast de vereerde en esthetische Sint Sebastiaan, na te zijn neergeschoten, in een riool gegooid en geslagen. De beenderen van Petrus en Paulus rusten niet meer hier, maar in de... Vaticaan.
Die van San Sebastian ook niet, maar de necropolis heeft nog steeds trek dankzij oude triclia , die een kamer bewaart waar de oude christenen elkaar ontmoetten om te bidden en banketten te vieren ter ere van de overledene. De verslechtering door het verstrijken van tijd en gebruik (ze waren meerdere eeuwen onafgebroken in bedrijf) is hier beter voelbaar. Zodra u de kapel van San Sebastián oversteekt - voorgezeten door een buste die sommigen toeschrijven aan Bernini – begint de authentieke catacomben en het repertoire van rijen vol nu lege nissen.
Romeinse catacomben
Ook in het zuiden, maar subtiel ver van de Via Appia Antica, ligt de domitilla catacomben zijn de andere grote verrassing van de tellurisch rome , niet alleen vanwege de grootte -er is geen grote ondergrondse begraafplaats-, maar vanwege de overleden heidenen die werden begraven en vanwege de christelijke schilderijen, zo primitief dat ze grenzen aan het naïeve, die veel van de ruimtes sieren. De beste voorbeelden hiervan zijn de fresco's die de Aanbidding der Wijzen , het tafereel van Jezus met de apostelen of wat wordt beschouwd als de oudst bekende voorstelling van de Goede Herder. Voor deze ruimtes zijn er andere hypogea die dienden als begraafplaatsen voor de Romeinen die bijvoorbeeld door de bliksem werden getroffen.
Dit teken van goddelijk hof - dat wil zeggen, dat de god Jupiter hij wilde ze niet aan zijn zijde hebben – hij verhinderde dat ze gecremeerd werden en dwong ze om worden begraven in ruimtes die aan andere culten zijn gewijd. Voor de laatste metrohalte is het handig om terug te keren naar de armen van Fellini en met hem omhoog te gaan naar Via Veneto , wat de plaats zou kunnen zijn waar uw twee favoriete werelden (die van de onbetwistbare schoonheid en die van de wulpse) schudden elkaar de hand. Als de reis met de metro wordt gemaakt, veel beter: het is altijd een plezier om je de geheimen voor te stellen die deze getunnelde en donkere rotsen bewaren, zoals Fellini had moeten doen.
Op nummer 27 van de Via Veneto staat een tempel uit de 17e eeuw, die van Santa Maria della Concezione , die opvalt door zijn Franciscaanse discretie. In werkelijkheid speelt hij de verstrooidheid omdat in zijn crypte de grote ondergrondse schat Y Romeins mortuarium : de overblijfselen van meer dan 4.000 kapucijner monniken gerangschikt met misselijkmakende precisie, als een decoratief mozaïek van vergeten mensen. Hier is alles van bleek been: de kandelaars, de harten, de doornenkronen of de kruisbeelden. De grond die de plaats pepert, is niet zomaar een zandsteen: het is speciaal uit Palestina gehaald. Wie weet wat 23e-eeuwse archeologen zullen denken als ze het tegenkomen.
*** Mogelijk bent u ook geïnteresseerd in...**
- Rome Gids
- Rome: de dolce morte