Met de vaporetto naar Murano en het indrukwekkende panoramische uitzicht over Venetië achterlatend.
Nog maar een jaar geleden klaagden we dat overtoerisme Venetië verslond. Maanden later zette de pandemie de stad op zijn kop en maakten de schone grachten plaats voor de natuur die weer opkwam. Maar... wat nu?
Venetië zonder jou (Charles Aznavour)
Wat een diepe emotie om gisteren te onthouden / Toen alles in Venetië me over liefde sprak / Voor mijn eenzaamheid bij zonsondergang / Je verre herinnering komt op zoek naar mij
Wat een stille stilte, wat een eindeloos verdriet / Hoe anders Venetië als ik je mis / Een gondel gaat, die een liefde herbergt / Degene die ik je gaf, vertel me, waar is het?
Wat een verdriet zit er in jou, je lijkt niet meer hetzelfde / Je bent weer een kouder en grijzer Venetië / Het serene kanaal van romantisch licht / En vannacht in de betovering die je deed dromen
Wat een stille stilte, wat een eindeloos verdriet / Hoe anders Venetië als ik je mis / Zelfs de voorbijgaande maan heeft niet dezelfde schittering / Hoe verdrietig en eenzaam Venetië is zonder jouw liefde
Hoe ik lijd als ik denk dat Venetië stierf / De liefde die je gezworen hebt eeuwig te houden / Er is nog maar één afscheid dat ik niet kan vergeten / Vandaag Venetië zonder jou, hoe verdrietig en eenzaam is het
De Riva degli Schiavoni met de basiliek van San Giorgio Maggiore op de achtergrond
De laatste keer dat ik naar Venetië ging, sneeuwde het zo veel dat de carnavalsmaskers bijna meer werkten om de oren warm te houden dan om de neuzen te verbergen. Want ja, het sneeuwde oneindig en het waren carnavalsdagen; de gesublimeerde ansichtkaart.
Wat kan een reiziger beter vragen dan te arriveren bij De mooiste stad ter wereld –Laten we het er eerst over eens zijn, dat Venetië de mooiste stad ter wereld is– en haar in al haar pracht vinden: kolossale sneeuwvlokken dansen op de gondels en eindeloze kostuums die stoom afblazen onder een vreemde drukte, een drukte die anno 2020 nog niet bestond, maar die daarvoor immens en tegelijk monastieke was. Omdat Venetië je dwingt om zacht te spreken en dat heeft je altijd een beetje van het lawaai gered.
Een van de kamers van de Galerias dell'Academia
Het is dus waarschijnlijk dat je de vaporetto ondersteboven zult vangen en van boord zult gaan in Giudecca, waar je wordt begroet door de oude Stucky-molen, een perfect voorbeeld van industriële neogotische architectuur uit de 19e eeuw. Eens kijken, het is bijna heiligschennis om het te aanbidden als je Venetië vol Renaissance voor je neus hebt achtergelaten. Maar ja, we houden ervan, we houden van het gigantische bakstenen blok dat ooit een macaronifabriek was en tegenwoordig een keurig Hilton-hotel is.
Je weet nooit waar je moet beginnen. En je wilt nooit eerst naar San Marcos omdat je het souvenir ontkent, omdat je niet wilt zijn zoals de rest en de gebruikelijke foto wilt maken, dubbelcheck.
We vereren ook de rustige straten, bars waar je je meer een reiziger voelt, minder een toerist, dingen ontdekken zoals hoe Michelangelo hier drie jaar vrijwillige ballingschap heeft gewoond, onze mond openvallen voor Palladio's Santísimo Redentor-kerk en ja, vol superlatieven.
De arcades met hun imposante zuilengalerij
Goed gezien, het beste van Giudecca zou kunnen zijn om nog een keer over te steken. Keer terug naar Venetië en besluit een compliment te geven over het Canal Grande om Peggy Guggenheim te bezoeken. Peggy Guggenheim willen zijn, omdat het thuis is, de Paleis Venier dei Leoni , waar je begrijpt waarom de beschermheilige, waarom zij, zoals zovelen, besloot hier te blijven.
En dan wil je een kolossale zonnebril kopen, een van die bijna als een carnavalsmasker, en je nu overgeven aan het souvenir: naar de Bellini in Harry's Bar, ook al weet je dat het niet de beste ter wereld zal zijn omdat ze ze allemaal hebben voorbereid en in één bestand alsof het koelkastmagneten zijn, maar wat maakt het uit. Harry's Bellini is de beste ter wereld.
Een stel geniet van hun nieuwjaarsmaaltijd op het terras van Hotel Monaco & Grand Canal
En je kijkt naar de lucht. En je ziet de kleuren van Canaletto, Titiaan en Tintoretto voor je paraderen, die zonsondergangen in technicolor geschilderd lang voordat Visconti de stad doodde met de treurige bewerking van Manns roman.
Tadzio, de hoofdpersoon, slaapt niet in Venetië, maar in het lido , die twaalf kilometer lange tong die zijn lippen likt aan het einde van een mooie zomer omdat het zo is wanneer alles naar bioscoop smaakt en de glitter van Hollywood de pracht sublimeert.
Koepel van de basiliek Santa Maria della Salute
De laatste keer dat ik naar Venetië ging, was het carnaval en er was geen ander virus dan dat van overbevolking, degene die het Canal Grande had uitgeput, veel cruises en processies door Rialto.
Toen kwam de pandemie en de echo was te horen in de straten, de wateren kleurden het blauw van Canaletto en er waren zelfs mensen die dolfijnen van palazzo naar palazzo wilden zien springen.
De foto was vervalst, maar niet onze wens om ons zo'n Venetië voor te stellen. Maar nee, je kunt niet de mooiste stad ter wereld zijn en doen alsof niemand naar je kijkt. Wat nu, Venetië.
De iconische Venetiaanse roze tint van Palazzo Grassi
Er wordt voorspeld dat er over tien jaar niemand meer in het centrum van Venetië zal wonen –de bevolking van nu iets minder dan 50.000 inwoners– en het aantal bezoekers zal de 40 miljoen per jaar overschrijden, net twee keer zoveel als nu.
Met deze gegevens op tafel, Venetië wordt al lang gezien als de gans die de gouden eieren legt van het toerisme. De legendarische stad die niet wist hoe ze haar succes moest managen en die, door haar charmes zo uit te buiten, ermee eindigde. Het is duidelijk dat de meer dan twee miljard euro winst die het toerisme genereert, compenseert de hoge kosten die het met zich meebrengt niet.
Wat genereert het of wat heeft het gegenereerd, omdat al deze cijfers uit het verleden komen, uit de pre-pandemische wereld. Nu heeft deze halve gasstad, waar praktisch iedereen van het toerisme leeft, een bijkomend probleem: de teugels van een verarmde economie terugnemen wat de gevaren benadrukt van het inzetten van alle kaarten op een enkel nummer.
Maar net als een goede crisis, biedt deze gedwongen pauze ook een unieke kans om je het gewenste Venetië voor te stellen, een waarin de ambachtelijke werkplaatsen talrijker zijn dan de souvenirwinkels en waarin er meer resident artists zijn en meer geïnvesteerd wordt in milieuprojecten en minder eendaagse cruisers.
Venetië is van de ene op de andere dag geworden een laboratorium om te experimenteren met oplossingen om te komen tot een meer verantwoord en duurzaam toerisme. En de reisindustrie houdt nauwlettend in de gaten wat hier gebeurt.
Voorbereiding van de traditionele nieuwjaarsrace in Fondamenta delle Zattere
Volgens experts ligt de oplossing niet zozeer in het aanwijzen van de boosdoeners – cruiseschepen? Airbnb?–, maar voor een meer inclusief model ontwikkelen op basis van onderlinge samenwerking tussen bewoners en toeristen.
Een model waarin toerisme bijdraagt (en niet aftrekt) aan de stedelijke infrastructuur, waarbij de burger wordt betrokken bij de zorg voor het historisch en cultureel erfgoed en, belangrijker nog, die prioriteit geeft aan respect voor het milieu en samenleven.
Dus, terwijl toeristen beetje bij beetje beginnen terug te keren en de gemeenteraad nieuwe maatregelen voorstelt waarvan het kortetermijndoel het beheer en de regulering van de bezoekersstromen is – tourniquets om de toegang in de meest bezochte gebieden te controleren, toeristenbelasting, een quota- en reserveringssysteem...–, hotels hebben hun banden met musea, verenigingen van ambachtslieden en kunstenaars versterkt om culturele programma's aan te bieden die andere soorten reizigers verleiden, en andere particuliere initiatieven coördineren onderling om alternatieven te vinden en zoek een nieuwe bestemming voor het aantal gebouwen dat naar verwachting de komende maanden leeg en verlaten komt te staan.
De Renaissance gevel van het Palazzo dei Camerlenghi naast de Rialtobrug
Velen hebben de oude droom nieuw leven ingeblazen om Venetië te veranderen in een mengeling van Brussel en Berlijn en ze kijken naar de twee universiteiten in de stad als de oplossing voor alle kwalen.
Het gaat om het aantrekken van artistieke stichtingen, onderzoeksinstituten, multinationals en digitale nomaden die Venetië tot een intellectueel en wetenschappelijk epicentrum maken. Een ander groot probleem van de stad, de kwetsbaarheid van het milieu, kan in haar voordeel omslaan, en dienen als een magneet voor instellingen die geïnteresseerd zijn in het bestuderen van klimaatverandering.
Terwijl we wachten op de uitvoering van een maatregel die tot significante verandering zal leiden, **is het debat over het Venetië dat we willen open en accepteren we voorstellen, en de ideeën om dit te bereiken zijn al in praktijk gebracht. **
De kleuren van Venetië