Benedicta Sánchez, het hart van de film.
“Eucalyptusbomen groeien op zoek naar de lucht en de wortels kunnen kilometers meten […]. Ze zijn een plaag, erger dan de duivel', zegt Amador tegen zijn moeder, Benedicta, die antwoord geeft zonder haar ogen van die hoge eucalyptusbomen af te wenden die boven de droge eiken groeien. "Als ze mensen laten lijden, is dat omdat ze lijden."
What Burns, de derde film van Oliver Laxe, Juryprijs - Een zekere blik op het laatste filmfestival van Cannes, begint met een bos van eucalyptusbomen in het donker. De absolute stilte verbroken door de val van de eerste van die bomen en de tweede en de derde, het domino-effect veroorzaakt door de luidruchtige bulldozers die het bos kappen maar voor een honderdjarige eucalyptus blijven staan.
“Het is een sequentie die uitnodigt om te voelen en niet zozeer om na te denken. Het geeft getrouw de energie weer waarmee deze film is gemaakt, de pijn en woede die het verval van het platteland in mij oproept”, vertelt de in Frankrijk geboren regisseur van Galicische emigrantenouders die zijn jeugd in Galicië en Marokko hebben doorgebracht. “Wat brandt, toont de laatste overblijfselen van een wereld die aan het verdwijnen is, het is een requiem voor het landelijke Galicië, voor het landelijke Spanje. Deze openingsreeks van de eucalyptus en de uitgangen van het vuur zijn twee symfonische bewegingen die de natuur in haar pijn belichamen en wat ik voel in het aangezicht van deze pijn”.
Benedicta tussen de as.
Wat brandt is het verhaal van? Amador , een veroordeelde brandstichter die aan het begin van de film uit de gevangenis wordt vrijgelaten. Hij keert terug naar zijn dorp, naar het huis van zijn moeder, Benedictus, die hem, aan het werk in de tuin, liefdevol en onbewogen ontvangt: "Heb je honger?", alsof hij nooit was weggegaan, alsof hij nooit in de gevangenis had gezeten. Laxe maakt nooit duidelijk of Amador schuldig was of niet. De anderen, de mensen van de stad, oordelen al over hem. En ondertussen helpt hij zijn moeder met de drie koeien die ze hebben, met de velden, met het huis, rond hun houtkachel. De genegenheid van de routine waarmee ze worden behandeld, dwingt ons om de schuld te zoeken voor dit landelijke doel dat Laxe elders aan de kaak wil stellen.
Vuur: wreed en mooi.
De eucalyptus dient als metafoor voor schuldgevoel. Van die schuld die de rest op Amador werpt, zonder er al te veel over na te denken. “De eucalyptus is een boom die door sommige mensen in Galicië wordt beschouwd als verderfelijk en schadelijk, een indringer. Het droogt het land uit en voorkomt de groei van de lokale fauna en flora. En ze hebben gelijk. Maar net als Amador is het ook niet allemaal zijn schuld, het kan ook mooi zijn als het mag groeien”, zegt Lax.
Amador en Benedicta met hun hond Luna.
In What burns heeft Laxe het over een Galicië dat op zijn einde loopt. Vanwege de brand en de verlatenheid van het platteland, vanwege de minachting van sociale klassen, vanwege de effecten van klimaatverandering. Vuur is een van de meest zichtbare effecten van dat alles. Brandstichtingen of accidentele branden. Voor dit alles, “het Galicische platteland is een echt kruitvat”, zegt Lax. En dat is wat hij wilde filmen.
gerold in Os Ancarès, het Galicië dat hij het beste kent, dat van zijn grootouders, in het binnenland van de provincie Lugo, in de Raden van Navia de Suarna, Cervantes en Becerreá.
Hij begon de zomer in die bergen door te brengen toen hij "vier of vijf jaar oud" was. “Mijn grootvader stond ons met zijn ezel op te wachten om onze bagage naar zijn huis te brengen, aan het einde van een lange geitenbaan. We kwamen toen in een andere wereld, het hart van de bergen, daar waar sommige mensen nog leefden in een waardige en soevereine onderwerping aan de elementen. In een nederige acceptatie van de natuur waarvan ze afhankelijk waren, dezelfde die hen er voortdurend aan herinnerde dat hun bestaan kortstondig was”, herinnert de filmmaker zich voor wie Os Ancares zijn thuis en zijn roots is.
“Galicië en Os Ancares zijn gemaakt van contrasten: ze zijn zoet en ruw, regenachtig en helder. Het is vooral een mysterieus, paradoxaal, tegenstrijdig land... Ik wilde haar schoonheid vastleggen, een intense en onvoorspelbare schoonheid die geen maat kent."
Landelijk Galicië in gevaar.
Hij schoot daar eerst op een zomer, vriendschap sluitend met de brandweer, dicht bij het vuur komend. Later, in de winter, de scènes van onophoudelijke regen. Hun hoofdrolspelers, Benedicta en Amador (niet-professionele acteurs, bewoners van het gebied) beschermen zichzelf thuis of in de holle stam van een boom. Later, met die lente van duizend greens. En tot slot, afgelopen zomer, weer wachten op het vuur dat, gelukkig voor Galicië, maar langzaam op komst was. Hoewel het is aangekomen. Echte vuurscènes die trillen. De buren die zich verzetten met hun slangen, het paard dat tussen de as verschijnt, de controleposten met gerookte gezichten. Dat Galicië dat we ook moeten onthouden als we elke zomer denken aan zijn stranden, strandbars...
De winter ging voorbij aan het water.