De Beti Jai Fronton is een overgebleven icoon waar tijd en ruimte samensmelten tot dezelfde ruimte
wanneer je binnenkomt Betty Jay, je denkt dat er elk moment een legioen kamelen en kruidenverkopers om je heen zal komen. Tot je de was herkent die in een van de aangrenzende gebouwen hangt en onthoud dat je hebt de Calle Marqués de Riscal, in de wijk Chamberí, nooit verlaten. Het is de magie om door Spanje en de wereld te blijven reizen zonder verder te gaan dan de Paseo de la Castellana.
ingesloten in de Madrid Heritage-collectie die vandaag exclusief kan worden bezocht met het Paseo Madrid-initiatief, de Frontón Beti Jai (Altijd feest, in het Baskisch) was ooit een Baskisch pelotaparadijs om de beste weerspiegeling van de Spaanse geschiedenis van de 20e eeuw te worden: van Citroën-werkplaats tot gevangenis in de burgeroorlog.
Vandaag geeft de som van al zijn herinneringen een architectonisch juweel voor de zintuigen.
Het was María Cristina de Habsburgo-Lorena die opdracht gaf tot de bouw van verschillende frontons in Madrid, waaronder de Beti Jai
DE CAPRICE VAN MARÍA CRISTINA
De oorsprong van de Frontón Beti Jai is te vinden in de eerste Spaanse toeristen en leden van royalty's beïnvloed door vreemde wonderen. Dit was het geval voor Maria Christina van Habsburg-Lotharingen, die na de dood van haar man Alfonso XII in 1885 besloot een vakantie doorbrengen in San Sebastian, destijds de hoeksteen van reizen door Spanje gezien het belang ervan als badplaats. De stad La Concha was niet alleen een maatstaf voor dampen en jets, maar ook het hart van het Baskische balspel, dat aan het einde van de 19e eeuw erg populair was.
Baskische pelota is, zoals velen van jullie weten, een sport die gebaseerd is op het slaan van een bal met je hand voor een muur genaamd 'frontis', door twee spelers of twee koppels. María Cristina was gefascineerd door deze exotische sport, een reden die haar ertoe bracht om de bouw van verschillende Baskische pelota-banen in Madrid te laten bouwen.
Enclaves die nu uitgestorven zijn, zoals het fronton Jay Alai, in de straat Alfonso XII; Y Blij feest, tussen de wijken Argüelles en Pozas, waren enkele emblemen van die tijd, hoewel het juweel in de kroon zou de Beti Jai Fronton zijn. Een project gepromoot door José Arana (waarvan de initialen op de buitengevel van het fronton staan) en ontworpen door Joaquin Rucoba, kunstenaar die verantwoordelijk is voor de arena van La Malagueta, met een budget van 500.000 peseta's.
Een ruimte halverwege tussen een corrala in La Mancha en een oude Arabische citadel
Het fronton werd in 1893 gebouwd om geopend op 29 mei 1894 tussen grote vreugde en verwachting gezien zijn kenmerken: capaciteit voor meer dan 4.000 mensen en een verlenging van 67 meter om de nieuwe Baskische pelotakampioenschappen de vrije loop te laten. De weddenschappen duurden echter niet lang om deze ruimte te bereiken totdat het . werd een van de belangrijkste corruptiepunten in Madrid, reden waarom de Beti Jai het sloot zijn deuren in 1897. Zo zou een nieuwe episode beginnen voor dit icoon dat in de loop van de 20ste eeuw werd omgevormd tot de beste spiegel van de geschiedenis van ons land.
Tussen 1904 en 1906 was het fronton een experimenteerworkshop voor de luchtvaartsector en, kort daarna, een Harley Davidson motorfiets werkplaats. Het zou ook worden opgevat als olijf- en gipsmagazijn, gevangenis in de burgeroorlog en concertcentrum verbonden met de Spaanse Falange in de naoorlogse periode, Citroën-werkplaats en zelfs poliovaccinatiecentrum eind jaren zestig.
Na jaren verlaten te hebben, heeft de natuur zich haar ingewanden toegeëigend en het fronton ging van de ene hand naar de andere totdat de gemeente Madrid heeft een proces van onteigening van het bedrijf Tarcosul Management in gang gezet, waarvoor het 31 miljoen euro investeerde, naast de 4,9 miljoen euro om de hervorming te consolideren.
De beste weerspiegeling van de Spaanse geschiedenis van de 20e eeuw: van de Citroën-werkplaats tot de gevangenis in de burgeroorlog
In 2011, Beti Jai is door de Gemeenschap van Madrid uitgeroepen tot Site van Cultureel Belang (BIC) en in 2015 begon de revalidatiefase, die op 13 juni 2019 zou eindigen.
EEN ERFGOED BEZOEKEN
Bij binnenkomst in Beti Jai, voelt men: Alice in a Chamberí of Wonders. Het bakstenen gordijn onthult de neomudejar-stijl gebruikt in al die feestruimtes zoals arena's omdat het het goedkoopste materiaal van die tijd was. In het onderste deel van het fronton rusten de overblijfselen van het werk gewikkeld in blauwe doek en daar, als je je voorstelt dat niets je kan verrassen, Deze ruimte ontvouwt zich voor je, halverwege tussen een La Mancha corrala en een oude Arabische citadel.
Je wandelt door de geschiedenis en de akoestiek is zodanig dat je even denkt dat je vragen aan de gids ook in Japan gehoord zullen worden. Zoveel stemmen voor een fronton verweesd door toeschouwers die bezoekers moeten in kleine groepjes leunen.
Om het fronton te behouden, De gemeenteraad van Madrid maakt via haar webportaal de bezoeken mogelijk die worden georganiseerd door het Paseo Madrid-programma om de Beti Jai en ander erfgoed van Madrid te ontdekken. Maar tot wanneer is niet bekend.
Naast de conserveringsfactor zijn er nog twee andere redenen die de "toeristische" toekomst van Beti Jai in gevaar brengen: de ingangen hebben geen nooduitgangen en de akoestiek is een probleem voor de buren die naast de grenzen van het paviljoen wonen.
De som van al zijn herinneringen geeft een architectonisch juweel voor de zintuigen
Voor nu, bezoeken zijn nog steeds gepland voor de maanden juli en september, terwijl geruchten over de toekomst van deze stedelijke schat in de lucht zweven: van een zomerbioscoop en theater tot een openbaar plein als verlengstuk van het stadsleven in Chamberí, langs een concertzaal lopen. Met deken natuurlijk.
Het is het lot van de Beti Jai: zich blijven aanpassen aan de grillen van de geschiedenis.