Orbaneja del Castillo, waar de spectaculaire rotsen de daken van deze stad Burgos omlijsten.
De meeste rivieren van ons land delen een zeer vergelijkbare levenscyclus: geboren tussen grote bergen die hen voeden met de moederlijke nectar van hun sneeuw en stromen, breng een aangename jeugd door door valleien die vatbaar zijn voor hun zijwaartse alsof de natuur pasgeboren rivieren een vredige jeugd wil geven voordat ze aan haar eigen hardheid wordt onderworpen.
Adolescentie zal komen wanneer, in zijn onophoudelijk zoeken van de zee, vinden voor hen rotsmassieven die nog nooit eerder zijn gebroken waar ze zelf hun weg moeten vinden.
Later zal de rust komen, de brede meanders die volwassenheid en gezond verstand aanduiden, met af en toe woede-uitbarstingen in de vorm van overstromingen, totdat hij aangenaam stierf aan de kust. Een zo menselijk leven dat ons verbindt met de rivieren alsof ze deel uitmaken van onze kleine familie.
Delta del Ebro, waar de rivier aangenaam sterft aan de oevers van de zee.
"De Ebro ontspringt in Fontibre en mondt uit in Tortosa", zegt een Campurriaans lied, waarop de Aragonese jota reageert: “De Ebro wordt geboren in Fontibre en wordt mannelijk in Aragón, en wanneer we in Catalonië aankomen, maakt hij ons opschepperig”.
Beide letters negeren dat zodra de rivier wordt geboren in de hoogten van Campoo, net veranderd in een baby na het baden van Reinosa en een wandeling door de Valderredible-vallei, hij de grootste prestatie van zijn hele rivierleven moet ondergaan: zich een weg banen door de kalkstenen bergen die het scheiden van de rivieren Nela en Jerea, zonder wiens wateren en adem het onmogelijk zou zijn om de lange weg naar de Middellandse Zee aan te gaan.
Zodra we binnen zijn de Ebro-kloof, we zullen boven onze hoofden grote zwermen vale gieren gaan zien die de rode stenen naalden bewonen die de toppen van de kliffen omlijsten. De verticale wanden zijn het resultaat van het werk van de rivier gedurende miljoenen jaren, doorboord door duizenden grotten bewoond door een groot vogelleven.
Mensen bezetten deze plek ook sinds de prehistorie aangetrokken door de aanwezigheid van water en wild in de oeverbossen, maar ook door de bescherming die de kloof biedt tegen de heidevelden die zich uitstrekken over de hooglanden.
Het drankje leek perfect: water, onderdak en voedsel leiden tot mensenlevens, en langs de rivier, zelfs voorbij de kloven, begonnen gemeenschappen te ontstaan die al snel wisten te zoeken naar de plaatsen waar het vloeibare element dag en nacht stroomde, hen omhelsde en hen beschermde tegen gevaren: zij zijn de 'Watersteden' van de Ebro.
Meander van de rivier de Ebro in de buurt van de stad Valdelateja.
ORBANEJA VAN HET KASTEEL
Orbaneja del Castillo (Burgos, Castilla y León) ligt op een paar kilometer van de westelijke monding van de kloof, omgeven door bossen van eiken, steeneiken en berken. De benijdenswaardige ligging, op een getrapte heuvel leunend tegen de okerkleurige wanden van de kloof, werd het gebruikt door de eerste kolonisten in het gebied, de Berbers, die rustige en geïsoleerde plaatsen zochten waar te blijven beschermd tegen de Arabische en christelijke rellen.
Ze vonden een gigantische waterval, gevoed door duizend stroompjes die aanleiding gaven tot kleine terrassen en door de grote stroming die uit de zogenaamde Cueva del Agua stroomt. De waterval is echt een tufsteen, en een tufsteen is een van die kleine wonderen van de natuur. waarvoor de 'Watersteden' zijn ontstaan.**
Het proces van het maken van een tufsteen is niet eenvoudig: het regenwater dat op de heidevelden rond de kloof valt, arm aan CO2 en mineralen, vult zich met zuren terwijl het door de grond gaat. Aangezien het gesteente dat het tegenkomt kalksteen is, en kalkhoudend gesteente gemakkelijk door water kan worden opgelost, dit baant zich een weg die op zijn beurt oplaadt met het carbonaat dat uit de kalksteen zelf is weggerukt. Naar buiten gaan, het zijn de ecologische omstandigheden die de volgende stap markeren.
Waterval van Orbaneja del Castillo, in Burgos.
In het geval van Orbaneja, de stroom water uit de ondergrond ontspringt in de Cueva del Agua, het deponeren van zijn buitensporige lading carbonaten in wat nu de boomgaarden, tuinen en natuurlijke zwembaden van de stad zijn.
Wat gebeurt er als we water met zand op ons kasteel op het strand gieten? Hetzelfde gebeurde in de Orbaneja tufsteen gedurende miljoenen jaren om te vormen het landschap dat mensen hebben gevonden.
Tegenwoordig is Orbaneja een must vanwege de schoonheid van de tufsteen, het landschap dat de kloof biedt en het goed bewaard gebleven landelijke gehucht. Drink een biertje op het terras van El Arroyo (El Caño, 4) luisterend naar de stroom van de beek terwijl ons zicht verloren gaat in de grillige vormen van de Ebro-canyon, is het iets dat het einde van een quarantaine verdient.
WATERBUIS
De populariteit van Orbaneja nodigt echter uit om 'Pueblos de Agua' te zoeken weg van de drukte (steeds minder aanbevolen), zoals de nabijgelegen Tubilla del Agua (Burgos, Castilla y León), wiens naam aangeeft dat het zijn oorsprong vindt in een nieuwe tufsteen, indien mogelijk nog mooier dan zijn buurman in Orbaneja.
Er is geen natuurlijkere naam dan die van deze stad, noch een verhaal dat meer met water verbonden is dan dat van Tubilla: op de hoogten van zijn tufsteen verrijzen de kerk en de middeleeuwse boerderij, waakt over de wateren die kleine blauwachtige en transparante plassen vormen die de boomgaard van de stedelijke kern irrigeren.
Grot gevormd miljoenen jaren geleden in Orbaneja del Castillo, Burgos.
De vallei is een kleine Castiliaanse boomgaard die, zoals de reeks van de kloven van de Ebro en de rivier de Rudron, Het werd vanaf het begin van de menselijke geschiedenis gebruikt om talloze neolithische gemeenschappen te voeden die de talrijke hunebedden die overal in Páramo de La Lora te vinden zijn.
Tijdens de De Romeinse oudheid daarentegen waren geïsoleerde en slecht gecommuniceerde plaatsen met de steden van het plateau en de Ebro-vallei, en leed onder de kosten van een voortschrijdende ontvolking, geaccentueerd door de komst van de moslims in het jaar 711.
Ik heb het al gehad over de Berbers die hun toevluchtsoord vonden in Orbaneja, maar ook de christenen, afkomstig uit het vochtige Asturië en Cantabrië, ze wisten de voordelen van de oprichting van 'Pueblos de Agua' te waarderen.
Dolmen van El Moreco (3200 voor Christus), in Hoya de Huidobro, Burgos.
BRUG DEY
Een opmerkelijk voorbeeld wordt gevonden toen de mensen aankwamen bij Puentedey (Burgos, Castilla y León), plaatsnaam afgeleid van Puente de Dios, want alleen door naar het goddelijke te gaan, konden christenen dat werk verklaren. De rivier de Nela graaft een enorme boog uit op de hoeksteen waarop de boerderij werd geïnstalleerd, waarvan de architectuur de middeleeuwse sporen behoudt die de Romaanse kerken in het gebied waardig maken.
Waard stop, volg de Nela richting de Ebro, in de kerk van San Andrés de Escanduso, de kleinste van de Romaanse tempels op ons schiereiland, en die in het interieur een geheim bewaart in de vorm van kleine pre-romaanse ramen die kunsthistorici gek maken.
Heel dichtbij, is de buurman stad Escaño, altijd verbonden met de Nela, waar de oudste Romaanse kerk van Burgos staat: San Salvador de Escaño. Het kleine kerkelijke aspect van zijn fabriek zou u niet moeten verbazen: het jaar 1088 van zijn oprichting was zo'n onzekere tijd dat Christenen bouwden hun kerken als kastelen om bij gevaar te kunnen schuilen.
Onder de natuurlijke rotsbrug van de stad Puentedey, Burgos.
KOUD
Frías (Burgos, Castilla y León) werd precies in deze tijd van angst geboren. Het succes is te danken aan het feit dat de inwoners op zoek waren naar degene die zeker is de meest ontoegankelijke rots in de regio, waar het kasteel er een ansichtkaart waardig uitziet die we vandaag kunnen bewonderen.
Het verband tussen water en Frías is duidelijk bij het bewonderen van de middeleeuwse brug die een reeds volwassen Ebro . kruist na erin geslaagd te zijn de kalksteen van de Merindades te overwinnen, een plaats van tol en pontazgo die het belang aantoonde van het oversteken van de rivier gedurende de eeuwen waarin alles te voet werd gedaan.
De rijkdom van Frías komt niet alleen van de Ebro, maar ook van de rivier die aan de zuidwestelijke oever grenst, de rivier de Molinar. De naam geeft ons al aanwijzingen over wat eeuwenlang de kusten kenmerkte: tientallen korenmolens die van Castiliaanse tarwe 'wit goud' maakten.
Middeleeuwse brug van de stad Frías.
De route van de Frías-molens begint en eindigt in Tobera, en we bevinden ons aan het einde van een artikel gewijd aan de tufsteen en de kunst van het water, er moet weinig meer worden opgemerkt over de naam dan de schoonheid van de waterval, breed als een paardenstaart, waarvan de stroom enorm afhangt van het seizoen van het jaar .
Bewust van de geschenken die water geeft zonder er iets voor terug te vragen, de Castilianen ze bouwden de hermitage van de Virgen de la Hoz heel dicht bij de Tobera-waterval, Gotische fabriek gebouwd met de rots van de tufsteen waarop het staat.
Het meest juiste zou zijn om de plaats en dit artikel te verlaten een brug, een symbool van vereniging en optie voor degenen die liever 'tussen twee wateren' wandelen, en voor de hermitage van de Virgen de la Hoz is degene die duizenden, miljoenen stappen hebben de weg naar Santiago de Compostela genomen. De middeleeuwse boog wacht op ons als we vertrekken, net als de 'watersteden' van de Ebro: voor hen, gevormd door millennia van stroom, is deze rust slechts een zucht geweest.
Hermitage van de Virgen de la Hoz, in Tobera (Burgos).