Woorden Renaissance en Florence ze geven aanleiding tot een beeld dat is opgeklommen tot icoon: The Birth of Venus, door Sandro Botticelli. De godin die uit de wateren komt, heeft zich comfortabel gevestigd in de populaire cultuur, en heeft de auteur op de voorgrond van het Quattrocento gebracht.
Deze periode was vruchtbaar in Florence. Donatello, Filippo Lippi of Fra Angelico openden nieuwe artistieke wegen onder de voogdij van de Medici. Later zouden Leonardo en Michelangelo, de grote meesters, die eeuwenlang het werk van hun voorgangers overschaduwden, in de stad aankomen.
'De Madonna van het Boek', door Botticelli (1480-1482).
De Botticelli-tentoonstelling in het Jacquemart-André Museum in Parijs brengt meer dan veertig werken samen van Alessandro di Mariano di Vanni Filipepi, alias Sandro Botticelli (vertaald als 'klein vat', een familiebijnaam), die het domineerde de Florentijnse artistieke horizon tijdens de regering van Lorenzo de Grote.
De schilder werd geboren, groeide op, werkte en werd begraven in de buurt van Ognisanti, die zich uitstrekt tussen Santa Maria Novella en de rivier de Arno.
In de Via Nuova, tegenwoordig Via da Porcellana, opende hij een werkplaats om aan een bloeiende vraag te voldoen. Zijn positie werd verstevigd toen hij werd opgeroepen om op te treden drie grote fresco's in de eerste fase van de decoratie van de Sixtijnse Kapel.
Ja Filippo Lippi was zijn leraar, hij nam al snel zijn zoon, Filippino, als assistent aan. Hij werd vergezeld door een grote lijst van schilders die hebben deelgenomen aan de ontwikkeling van veel van zijn werken.
Jacquemart André Museum, Parijs.
De tentoonstelling in Parijs probeert te definiëren de dunne lijn die de werken van de hand van de meester scheidt van die waarin zijn discipelen tussenbeide kwamen. Hoewel Botticelli tegenwoordig bekend staat om zijn mythologische schilderijen, de productie was meestal religieus: grote stukken voor altaarstukken en een lange reeks variaties op het thema Maagd en Kind.
De voorwaarden van elk project werden vastgelegd in het contract dat de bestelling definieerde. In de meeste gevallen, de capobottega, de werkplaatsmeester, was verantwoordelijk voor het componeren, tekenen en schilderen van elementen die de klant vroeg, zoals de gezichten en handen van bepaalde personages in het stuk. De rest kon worden ingevuld door zijn assistenten.
Botticelli's Portret van Giuliano de' Medici (1478).
Het feit dat het stuk volledig door de meester werd geschilderd, verhoogde de kosten, dus voor het grootste deel alleen de machtigste klanten verwant of verwant aan de Medici-familie, ze konden ze betalen.
In hoge mate, Het succes van Botticelli was het product van het vermogen van deze kring om de waarden, die vorm gaf aan een nieuw humanisme naar het voorbeeld van de neoplatonische filosofie.
Ze richtte haar blik op ideeën, geprojecteerd in symbolen die soms zeer complex waren. De Venus pudica (zo genoemd omdat ze zichzelf bedekte met haar handen en haar) bereikte een grote verspreiding. Dit vertegenwoordigde, meer dan de heidense goddelijkheid, goddelijke liefde, Christelijk, en bij uitbreiding deugden zoals naastenliefde, waardigheid, vrijgevigheid, vriendelijkheid en bescheidenheid.
Botticelli laadde deze deugden op met gratie en schoonheid. De maximale aardse uitdrukking van dit ideaal was Simonetta Vespucci, een Genuese edelvrouw getrouwd met een Florentijnse bankier (verre neef van cartograaf). Dit was een klant van de schilder en woonde in een paleis vlakbij zijn huis-werkplaats.
'Venere pudica', door Botticelli (ca. 1485-1490).
Historici hebben erop aangedrongen Botticelli een verliefdheid op de mooie Simonetta toe te schrijven, hoewel dit: hij toonde nooit een vleselijke interesse in een vrouw en is nooit getrouwd. Degene die een onmiskenbare toewijding aan de jonge vrouw toonde, was Giuliano, de jongere broer van Lorenzo de' Medici. In een steekspel (op middeleeuwse wijze) gehouden op Piazza Santa Croce, vertoonde het een spandoek geschilderd door Botticelli dat: het stelde Simonetta voor als de godin Minerva.
'De terugkeer van Judith naar Bethulia', Botticelli (1472).
Een schilderij uit het atelier van de kunstenaar dat in Parijs wordt tentoongesteld, is soms geïdentificeerd met deze jonge vrouw, die Hij stierf op tweeëntwintigjarige leeftijd aan tuberculose. De tentoonstelling bevat ook een portret van Giuliano, die kort daarna werd doodgestoken in een samenzwering tegen zijn familie.
In beide afbeeldingen bevinden we ons eerder een concept van portretkunst dat brak met de middeleeuwse praktijk en zich concentreerde, zoals al in Vlaanderen werd gedaan, op het onderwerp. De personages gaan een directe relatie aan met de waarnemer. Zijn gelaatstrekken zijn ondanks zijn stilering realistisch. Niet tevergeefs het portret van een jonge man geveild bij Sotheby's in januari van dit jaar meer dan 92 miljoen euro.
Musee Jacquemart-André in Parijs.
Maar buiten de grote figuren, de iconen en de mythen rond Botticelli, De tentoonstelling richt zijn aandacht op minder bekende aspecten van zijn activiteit, zoals het ontwerpen van wandtapijten en inlegwerk. De sleutels zijn gebaseerd op de werking van de werkplaats in de wijk Ognisanti, bedacht op de manier van: een echte fabriek.
Zoals Vasari stelt, zijn activiteit leverde de schilder een groot inkomen op, dat door zijn verkwistende karakter verdween. De val van de Medici en de komst van predikant Savonarola leidden tot een grote verandering in zijn stijl, die geagiteerd en berouwvol werd. Zijn laatste grote project bleef onvoltooid: de illustratie van de Goddelijke Komedie, van Dante.