Freya Stark, nieustraszona odkrywczyni
„Jedyną zaletą bycia kobietą jest to, że możesz udawać głupka i nikogo nie dziwi”. Freya Stark podróżowała po Bliskim Wschodzie na grzbiecie osła i wielbłąda. Mówił w dziesięciu językach, w tym arabski, perski i turecki. Jego bronią była empatia i oszołomienie narzucone przez jego postać w pustynnym krajobrazie.
Nic w jego życiu nie upodabniało się do normy. Urodził się w ostatniej dekadzie XIX wieku w Paryżu. Jego matka była pochodzenia włosko-niemiecko-polskiego; jego angielski ojciec. Jest zachowany przed nim brązowego nosorożca w galerii Tate. Oba poświęcone były malarstwu, rzeźbie, muzyce.
Dzieciństwo Freyi było koczownicze. Dom jej rodziny ze strony ojca w Devon, z wiktoriańską i wiejską atmosferą, był dla niej krótkotrwałym domem. Małżeństwo rozpadło się i Flora, jej matka, zabrała ją i jej siostrę do Asolo, wieś w górach Veneto. Tam poznał hrabiego Mario di Roascia.
Z wizytą w fabryce włókienniczej należącej do ojczyma, Włosy Freyi zostały złapane w maszynie przemysłowy. Stracił część skóry głowy i doznał uszkodzeń, których operacja nie zdołała w pełni złagodzić. Znalazł w kapeluszach sposób na pokrycie następstw wypadku; w czytaniu ucieczka od rodzinnego chaosu.
Dla Frey podróż ta uczyniła życie bardziej intensywnym
W wieku dziewięciu lat otrzymał tom Arabskie noce . Wschodnia fantazja wyrosła na mapach, w których zaginęła, i dotarła do akademików w latach Londyńska Szkoła Studiów Orientalnych , którą ukończył w wieku trzydziestu lat.
Freya wydawała się skazana na uciśnioną zdrowiem starą pannę. Cierpiał na zapalenie opłucnej, tyfus, zapalenie płuc i wrzód. Ale kiedy jej siostra zmarła z powodu komplikacji ciążowych, postanowiła odejść. „Zmarł za to, że pozwolił innym decydować o tym, jak miał żyć” – powiedział po latach.
Wsiadł na statek handlowy płynący do Bejrutu. Po I wojnie światowej Bliski Wschód został podzielony między Francję i Wielką Brytanię. Jej zamiarem było umocnienie znajomości języka arabskiego, ale została wciągnięta w powstanie Druzów w Syrii.
Jeździł nocą po drugorzędnych drogach z tyłu od osła, aż została zatrzymana przez francuskiego żołnierza. Z odpowiedzią, która stałaby się nawykiem, Odpowiedział, że przewodnik Thomasa Cooka wskazał zły adres.
Cztery lata później odbył swoją najsłynniejszą podróż. Po przybyciu do Bagdadu odmówił zamieszkania w ośrodku dyplomatycznym i przebywał u szewca w dzielnicy prostytutek. Stamtąd udał się do zachodniego Iranu w poszukiwaniu Dolina Zabójców
Pisał dalej aż do śmierci, w wieku stu lat.
Czytałem w kronikach Marco Polo, że w twierdzy Alamut członkowie sekty haszyszowej byli odurzeni haszyszem. Zabrano ich do ukrytego ogrodu, gdzie przeżywali orgiastyczne doświadczenia. Po przebudzeniu zostali ostrzeżeni, że tylko mogli wrócić do raju, gdyby zginęli w walce z wrogiem. Stąd jego zaciekłość.
Po kilku próbach Stark dotarł do zamków Asasynów. Mieszkańcy Gór Elburskich nigdy nie widzieli kobiety z Zachodu: dotykali jej skóry, tkaniny jej sukni. Jego kronika pełna haremów, szejków i złodziei odniosła wielki sukces i była przyznany przez Królewskie Towarzystwo Geograficzne.
Kolejne podróże zaprowadziły ją do Arabia Saudyjska i Jemen. Tam szukał miasta Sabhwa , stolica biblijnego królestwa Saby. Nawiązał kontakt z Beduinami i odrzucił niewolnictwo w regionie. Z uwagą słuchał kobiet i mułłów.
Nie mrugnął powieką, gdy znany, rzekomo postępowy, stwierdził, że nie sprzeciwia się edukacji kobiet, dopóki nie osiągną wieku dziewięciu lat. Podróż została przerwana przez odrę i czerwonkę. Wrócił dwa lata później i opisał to w Zimie w Arabii.
Freya ubrana w tradycyjny strój z regionu Hadramaut w Jemenie
Podczas uruchamiania Druga wojna światowa, nie wahał się oddać się w służbę brytyjskiego Ministerstwa Informacji. Jej znajomość języka i kultury arabskiej uczyniła z niej cenny nabytek dla służb wywiadowczych. Wykorzystał swój prestiż, aby powstrzymać dryf, który przechylał obszar w kierunku Osi i rozpowszechniał alianckie filmy propagandowe.
W Bagdadzie zaskoczył ją pronazistowski zamach stanu. Schronił się w ambasadzie angielskiej wraz z kolejnymi stu pięćdziesięcioma osobami. Tam, jak zwykle, użyła fałszywej kobiecości z irackimi strażnikami, aby zdobyć zapasy, makijaż i mydło. Organizował pogadanki i koncerty do czasu wyzwolenia miasta przez brytyjski batalion z Hajfy.
Stark nie interesował się polityką poza niesprawiedliwością. Swoje analizy oparł na własnym doświadczeniu. Odnośnie systemu kolonialnego stwierdził: „Większość ludzi woli mieć swoje życie w swoich rękach, nawet jeśli oznacza to konieczność rezygnacji z pewnych korzyści”.
Freya Stark w Asolo we Włoszech
Po wojnie jej związki z Palestyńczykami skłoniły ją do podjęcia serię konferencji w Stanach Zjednoczonych, na których bronił kontroli nad imigracją hebrajską w to, co stanie się państwem Izrael.
Jego pronegocjacyjna postawa przyniosła mu oskarżenia o antysyjonizm. Wyjeżdżając oświadczył, że kraj wydawał mu się materialistyczny i powierzchowny, i… że był w stanie porozumieć się tylko z Żydami.
Po krótkim małżeństwie z arabistą i angielskim dyplomatą potwierdziła, że życie małżeńskie nie jest dla niej. Miał około sześćdziesięciu lat. Przeszedł na emeryturę w Asolo, gdzie spędził większość swojego dzieciństwa, a stamtąd odbył kilka podróży do Turcji, które doprowadziły do publikacji Szlaku Aleksandra. Opowieść ukazuje refleksyjnego ducha, w którym centralne miejsce zajmują ruiny i krajobraz.
Wyruszył w swoją ostatnią podróż na Wschód w wieku siedemdziesięciu pięciu lat. Chciał zobaczyć minaret Djam, niedawno odkryty w Afganistanie. Pisał dalej aż do śmierci, w wieku stu lat.
W swoich ostatnich publikacjach stwierdził, że dla niej podróż uczyniła życie bardziej intensywnym. Nie uważał tego za konieczne, ale jego zdaniem nie było lepszego sposobu na poznanie istoty ludzkiej.
„Większość ludzi woli mieć życie w swoich rękach, nawet jeśli oznacza to konieczność rezygnacji z pewnych korzyści”